Amazoniya qabilasi The New York Times'ni sudga berdi: 180 million dollarlik da’vo

Braziliyaning chuqur tropik o‘rmonlarida yashovchi marubo qabilasi Amerika ommaviy axborot vositalari — The New York Times, TMZ va Yahoo portali ustidan AQSH sudiga da’vo arizasi kiritdi. Los-Anjelesdagi sudda ko‘rib chiqilayotgan bu ishda qabila vakillari o‘z hayot tarzi haqida asossiz, haqoratli va tuhmatga asoslangan ma’lumotlar tarqatilganini ta’kidlamoqda.

Da’voning zamirida nima yotibdi?

Markaziy figura — The New York Times jurnalisti Jek Nikas bo‘lib, u 2024 yilda e’lon qilingan maqolasida qabilaning hayoti internetning kirib borishi ortidan qanday o‘zgarganini yoritgan edi. Uning maqolasida keltirilishicha, qabila yoshlari sun’iy yo‘ldosh orqali Starlink internetiga ulanganidan so‘ng ijtimoiy tarmoqlarga qaram bo‘lib qolgan, guruh chatlarida g‘iybatlar, zo‘ravonlik o‘yinlari va hatto pornografiyaga bo‘lgan qiziqish paydo bo‘lgan.

Maqola ortidan TMZ va Yahoo kabi ommaviy portallar bu xabarni qayta tarqatgan va global tarmoqda keng muhokamaga sabab bo‘lgan. Bu esa marubo qabilasi hamda inson huquqlari himoyachilari tomonidan keskin tanqidga uchragan.

Da’vogarlar nima talab qilmoqda?

Qabila vakillari suddan The New York Times va uning hamkorlari — TMZ va Yahoo‘dan 180 million dollar tovon pulini talab qilmoqda. Ularning ta’kidlashicha, maqolada keltirilgan ayblovlar nafaqat ularning sha’niga dog‘ tushirgan, balki qabilaning madaniy obro‘si va xalqaro imijiga ham putur yetkazgan. Shu sababli, 100 million dollar axloqiy zarar uchun, qolgan 80 million dollar esa jazo va ҷamoatchilik oldida mas’uliyat talabini ta’minlash uchun ko‘zda tutilgan.

NYT raddiya berdi, ammo uzr so‘ramadi

Marubo qabilasi noroziligi oshkor bo‘lgandan so‘ng, The New York Times "Yo‘q, Amazoniya qabilasi pornografiyaga qaram bo‘lib qolmadi" sarlavhasi bilan raddiya maqolasini chop etdi. Ammo nashr birinchi maqolani himoya qilib, unda haqoratli yoki noto‘g‘ri ma’lumotlar yo‘qligini iddao qilmoqda.

Nashr rasmiy bayonotida: "Biz qabilaning fikrini hurmat qilamiz, ammo ushbu maqolada keltirilgan barcha faktlar jurnalistik standartlarga muvofiq tarzda to‘plangan va tahlil qilingan. Sudda o‘z pozitsiyamizga sodiq qolamiz," deyiladi.

Fikrlar va tahlillar

Braziliyalik huquqshunoslar va etnologlar mazkur da’voni "ma’naviy mustamlakachilikka qarshi huquqiy javob" deb baholashmoqda. Ularga ko‘ra, internet texnologiyalari va global media vositalari yordamida kichik etnik guruhlar haqidagi stereotiplarni tarqatish, ularning shaxsiy hayotini buzish va madaniy suverenitetini poymol qilish jahonda jiddiy muammoga aylanmoqda.

Zamin.uz tahririyatidan:
Marubo qabilasi tomonidan ko‘tarilgan ushbu da’vo nafaqat bir guruh insonlarning huquqlari uchun kurash, balki global axborot muhitida axloqiy jurnalistika va madaniy hurmatning chegaralarini ham belgilashda muhim sinov bo‘lishi mumkin. Sud jarayoni natijalari dunyo media maydonidagi munosabatlarga qanday ta’sir ko‘rsatishi hozircha noma’lum, ammo u xalqaro jurnalistikadagi muhim pretsedent bo‘lishi shubhasiz.

Foto: The New York Times “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!