Eron va Isroil o‘rtasidagi ziddiyat ikki yilgacha davom etishi mumkin

Osiyo va Yaqin Sharq mintaqasidagi vaziyat yanada taranglashib, xalqaro maydonda keng muhokamalarga sabab bo‘lmoqda. CNN telekanali manbasiga ko‘ra, Eron rasmiylari o‘z mamlakatlari va Isroil o‘rtasidagi qurolli nizo yana ikki yilgacha cho‘zilishi mumkinligini ma’lum qilishdi. Maxfiy manba ta’kidlashicha, Tehron bunday ssenariyga oldindan tayyorgarlik ko‘rayotgani aytib o‘tildi.

Eronda vaqtinchalik o‘t ochishni to‘xtatish bo‘yicha xalqaro chaqiriqlar hozircha jiddiy qabul qilinmayapti. Rasmiy Tehron, bu so‘zlarni mojaroni to‘xtatish uchun emas, balki Eronning mustahkam tayyorgarligini va irodasini sinashga urinish sifatida baholayapti. Shu bois, mamlakat rahbariyati urushga to‘liq hozirlik bilan kirgan va barcha chora-tadbirlarni amalga oshirishga shay turibdi.

Eron AQSHga to‘g‘ridan to‘g‘ri murojaat qilib, Isroilni qo‘llab-quvvatlash orqali urushda bevosita ishtirok etish javobgarligini o‘z zimmasiga olishini talab qilmoqda. Islom Respublikasi rasmiylari Vashingtondan faqat Isroilning ortida yashirinmaslikni, balki barcha harakatlari uchun ochiq va aniq javobgar bo‘lishini xohlamoqda.

Urush manzarasi va ayblovlar

13 iyun kechasi Isroil hukumati Eronni maxfiy harbiy-yadroviy dastur yuritishda ayblab, urush operatsiyasini boshladi. Havodan va maxsus diversiya guruhlari orqali amalga oshirilgan hujumlar asosan Eronning strategik ahamiyatga ega obyektlari, generallar, nufuzli yadro fiziklari, aviabazalar, raketalarni ishlab chiqarish zavodlari va havo mudofaa tizimlariga yo‘naltirildi.

Eron esa, o‘z navbatida, yadroviy loyihasi tinch maqsadlarni ko‘zlashini ta’kidlab, harbiy dasturlarni rad etmoqda. MAGATE bosh direktori Rafael Grossi 18 iyun kuni rasmiy bayonot berib, agentlik inspektorlari Eronning yadro quroli yaratish borasida aniq dalillarga ega emasligini bildirdi. AQSH razvedka xizmati ham, Tramp va Isroil da’volaridan farqli ravishda, Eron yadro qurolini yaratishga intilmaganini qayd etdi.

Harbiy zarbalar va javob hujumlari

Isroilning harbiy amaliyotidan so‘ng, Eron o‘z javobini kechiktirmadi. Raketalar va uchuvchisiz uchish qurilmalari yordamida Isroil hududida joylashgan bir qator harbiy obyektlarga va strategik inshootlarga zarba berildi. Qarshi hujumlar oqibatida har ikki tomonda ham aholi turar joylariga zarar yetdi va fojeaviy qurbonlar qayd etildi.

Eron Sog‘liqni saqlash vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, mamlakatdagi qurbonlar soni 220 nafardan oshib ketgan, yaralanganlar soni esa 2,8 ming kishiga yetgan. Rossiyadagi elchi Kazem Jaloli esa, qurbonlar soni 300 nafarga yaqinlashganini qayd etgan. Isroil tomonida esa, Eronning raketa zarbalari oqibatida 20 dan ziyod inson halok bo‘lgan, 1,2 mingdan ziyod odam jarohat olgani ma’lum qilindi.

Kundalik zarbalar va xalqaro xavotir

Eng tashvishlisi shundaki, Isroil va Eron o‘rtasidagi ushbu qo‘rqinchli “o‘zaro zarba” kundalik odatga aylangan. Isroil hukumati Eronning yadroviy dasturi butkul yo‘q qilinmaguncha harbiy amaliyotni to‘xtatmasligini va’da qilgan. Tehron esa, o‘z navbatida, Isroilning havo zarbalari to‘xtamasa, qarshi zarbalar davom etishini bildirdi.

AQSHning ishtiroki va yangi bosqich

22 iyunga o‘tar kechasi esa, vaziyat yanada keskinlashdi. Amerika Qo‘shma Shtatlari armiyasi Eron hududidagi uchta muhim yadroviy inshootga havodan va suvosti kemalari orqali kuchli zarba berdi. B-2 bombardimonchi samolyotlari tog‘ ichida joylashgan Fordo uran boyitish markaziga kamida o‘nlab GBU-57 bunkerbo‘ron bombalarini tashladi. Shu bilan birga, suvosti kemalari tomonidan Natanz va Isfahon yadroviy obyektlariga taxminan 30 ta Tomahawk qanotli raketasi uchirildi.

Tramp nishonlar to‘liq yo‘q qilinganini e’lon qilgan bo‘lsa-da, Oq uy rasmiylari bu zarbalar bir martalik maxsus operatsiya bo‘lganini, rejim o‘zgarishini maqsad qilmaganini ta’kidladi.

Bu hujumlarga javoban, Eron yangi, eng zamonaviy Kheibar ballistik raketalaridan foydalanib, Isroilga yana o‘nlab raketa uchirdi. Tel-Aviv, Nes-Sion va Hayfa shaharlarida bir nechta uylar vayron bo‘lib, 86 kishi jarohatlandi.

Diplomatik sa’y-harakatlar va kelajak istiqbollari

Eron tashqi ishlar vaziri Abbos Aroqchi esa, mojaroga diplomatik yechim ko‘rmayotganini bildirib, yanada qattiqroq diplomatik pozitsiyani e’lon qildi. Istanbuldagi matbuot anjumanida u Rossiya prezidenti Vladimir Putin bilan uchrashish maqsadida Moskvaga yo‘l olishini aytib o‘tdi. Aroqchi Amerika prezidentini nafaqat Eronga, balki o‘z xalqiga nisbatan ham xiyonat qilganlikda aybladi.

Shu tariqa, Eron va Isroil o‘rtasidagi urush yanada murossasiz, muddatsiz va oqibatlari og‘ir kechish ehtimoli bor murakkab bosqichga kirib bormoqda. Bu kurashga AQSH va boshqa davlatlar aralashishi natijasida mintaqada barqarorlikni ta’minlash, tinchlik o‘rnatish imkoniyatlari yanada qiyinlashdi.

Xulosa
Eron va Isroil o‘rtasidagi ziddiyat faqat ikki mamlakat taqdiriga emas, balki butun mintaqaviy va global xavfsizlikka jiddiy tahdid solmoqda. Mojaro qancha davom etadi, xalqaro sa’y-harakatlar vaziyatni yumshatishga qodir bo‘ladimi — bu savollarga hozircha aniq javob yo‘q. Ammo ma’lumki, har bir zarba, har bir qurbon va har bir yangi hujum tinchlikka bo‘lgan umidlarni sinayotgan voqelikdir. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!