Эрон ва Исроил ўртасидаги зиддият икки йилгача давом этиши мумкин

Осиё ва Яқин Шарқ минтақасидаги вазият янада таранглашиб, халқаро майдонда кенг муҳокамаларга сабаб бўлмоқда. CNN телеканали манбасига кўра, Эрон расмийлари ўз мамлакатлари ва Исроил ўртасидаги қуролли низо яна икки йилгача чўзилиши мумкинлигини маълум қилишди. Махфий манба таъкидлашича, Теҳрон бундай сценарийга олдиндан тайёргарлик кўраётгани айтиб ўтилди.

Эронда вақтинчалик ўт очишни тўхтатиш бўйича халқаро чақириқлар ҳозирча жиддий қабул қилинмаяпти. Расмий Теҳрон, бу сўзларни можарони тўхтатиш учун эмас, балки Эроннинг мустаҳкам тайёргарлигини ва иродасини синашга уриниш сифатида баҳолаяпти. Шу боис, мамлакат раҳбарияти урушга тўлиқ ҳозирлик билан кирган ва барча чора-тадбирларни амалга оширишга шай турибди.

Эрон АҚШга тўғридан-тўғри мурожаат қилиб, Исроилни қўллаб-қувватлаш орқали урушда бевосита иштирок этиш жавобгарлигини ўз зиммасига олишини талаб қилмоқда. Ислом Республикаси расмийлари Вашингтондан фақат Исроилнинг ортида яширинмасликни, балки барча ҳаракатлари учун очиқ ва аниқ жавобгар бўлишини хоҳламоқда.

Уруш манзараси ва айбловлар

13 июнь кечаси Исроил ҳукумати Эронни махфий ҳарбий-ядровий дастур юритишда айблаб, уруш операциясини бошлади. Ҳаводан ва махсус диверсия гуруҳлари орқали амалга оширилган ҳужумлар асосан Эроннинг стратегик аҳамиятга эга объектлари, генераллар, нуфузли ядро физиклари, авиабазалар, ракеталарни ишлаб чиқариш заводлари ва ҳаво мудофаа тизимларига йўналтирилди.

Эрон эса, ўз навбатида, ядровий лойиҳаси тинч мақсадларни кўзлашини таъкидлаб, ҳарбий дастурларни рад этмоқда. МАГАТЭ бош директори Рафаэл Гросси 18 июнь куни расмий баёнот бериб, агентлик инспекторлари Эроннинг ядро қуроли яратиш борасида аниқ далилларга эга эмаслигини билдирди. АҚШ разведка хизмати ҳам, Трамп ва Исроил даъволаридан фарқли равишда, Эрон ядро қуролини яратишга интилмаганини қайд этди.

Ҳарбий зарбалар ва жавоб ҳужумлари

Исроилнинг ҳарбий амалиётидан сўнг, Эрон ўз жавобини кечиктирмади. Ракеталар ва учувчисиз учиш қурилмалари ёрдамида Исроил ҳудудида жойлашган бир қатор ҳарбий объектларга ва стратегик иншоотларга зарба берилди. Қарши ҳужумлар оқибатида ҳар икки томонда ҳам аҳоли турар жойларига зарар етди ва фожеавий қурбонлар қайд этилди.

Эрон Соғлиқни сақлаш вазирлиги маълумотларига кўра, мамлакатдаги қурбонлар сони 220 нафардан ошиб кетган, яраланганлар сони эса 2,8 минг кишига етган. Россиядаги элчи Казем Жалоли эса, қурбонлар сони 300 нафарга яқинлашганини қайд этган. Исроил томонида эса, Эроннинг ракета зарбалари оқибатида 20 дан зиёд инсон ҳалок бўлган, 1,2 мингдан зиёд одам жароҳат олгани маълум қилинди.

Кундалик зарбалар ва халқаро хавотир

Энг ташвишлиси шундаки, Исроил ва Эрон ўртасидаги ушбу қўрқинчли “ўзаро зарба” кундалик одатга айланган. Исроил ҳукумати Эроннинг ядровий дастури буткул йўқ қилинмагунча ҳарбий амалиётни тўхтатмаслигини ваъда қилган. Теҳрон эса, ўз навбатида, Исроилнинг ҳаво зарбалари тўхтамаса, қарши зарбалар давом этишини билдирди.

АҚШнинг иштироки ва янги босқич

22 июнга ўтар кечаси эса, вазият янада кескинлашди. Америка Қўшма Штатлари армияси Эрон ҳудудидаги учта муҳим ядровий иншоотга ҳаводан ва сувости кемалари орқали кучли зарба берди. Б-2 бомбардимончи самолётлари тоғ ичида жойлашган Фордо уран бойитиш марказига камида ўнлаб ГБУ-57 бункербўрон бомбаларини ташлади. Шу билан бирга, сувости кемалари томонидан Натанз ва Исфаҳон ядровий объектларига тахминан 30 та Tomahawk қанотли ракетаси учирилди.

Трамп нишонлар тўлиқ йўқ қилинганини эълон қилган бўлса-да, Оқ уй расмийлари бу зарбалар бир марталик махсус операция бўлганини, режим ўзгаришини мақсад қилмаганини таъкидлади.

Бу ҳужумларга жавобан, Эрон янги, энг замонавий Kheibar баллистик ракеталаридан фойдаланиб, Исроилга яна ўнлаб ракета учирди. Тел-Авив, Нес-Сион ва Ҳайфа шаҳарларида бир нечта уйлар вайрон бўлиб, 86 киши жароҳатланди.

Дипломатик саъй-ҳаракатлар ва келажак истиқболлари

Эрон ташқи ишлар вазири Аббос Ароқчи эса, можарога дипломатик ечим кўрмаётганини билдириб, янада қаттиқроқ дипломатик позицияни эълон қилди. Истанбулдаги матбуот анжуманида у Россия президенти Владимир Путин билан учрашиш мақсадида Москвага йўл олишини айтиб ўтди. Ароқчи Америка президентини нафақат Эронга, балки ўз халқига нисбатан ҳам хиёнат қилганликда айблади.

Шу тариқа, Эрон ва Исроил ўртасидаги уруш янада муроссасиз, муддатсиз ва оқибатлари оғир кечиш эҳтимоли бор мураккаб босқичга кириб бормоқда. Бу курашга АҚШ ва бошқа давлатлар аралашиши натижасида минтақада барқарорликни таъминлаш, тинчлик ўрнатиш имкониятлари янада қийинлашди.

Хулоса
Эрон ва Исроил ўртасидаги зиддият фақат икки мамлакат тақдирига эмас, балки бутун минтақавий ва глобал хавфсизликка жиддий таҳдид солмоқда. Можаро қанча давом этади, халқаро саъй-ҳаракатлар вазиятни юмшатишга қодир бўладими — бу саволларга ҳозирча аниқ жавоб йўқ. Аммо маълумки, ҳар бир зарба, ҳар бир қурбон ва ҳар бир янги ҳужум тинчликка бўлган умидларни синаётган воқеликдир. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!