CO₂ ni yutadigan yangi biologik material yaratildi

Shveysariyaning ETH Zurich — Syurix Federal Texnologiya Instituti olimlari atmosferadagi karbonat angidridni (CO₂) samarali ravishda yutib oladigan va 3D-bosib chiqarish orqali tayyorlanadigan biologik faol materialni namoyish etdi. Bu haqda institut rasmiy axborot manbasi ma’lum qildi.

Yangi ishlanma "siyanobakteriyalar" deb nomlangan qadimgi mikroorganizmlarni o‘z ichiga olgan maxsus gel tarkibida ishlab chiqilgan. Yerdagi hayotning ilk ko‘rinishlaridan biri bo‘lgan bu bakteriyalar hatto zaif yorug‘likda ham fotosintez jarayonini amalga oshira oladi.

Material ikki xil uglerod to‘plash mexanizmidan foydalanadi:

• Organik usul: Bakteriyalar quyosh nuridan foydalanib, CO₂ ni o‘z biomassasiga aylantiradi.
  
• Mineral usul: Ular hayot davomida karbonat minerallarini (masalan, kalsiy karbonat) hosil qiladi, bu esa uglerodni uzoq muddatli tarzda mustahkam saqlash imkonini beradi.
  

Laboratoriyadagi tajribalar shuni ko‘rsatdiki, ushbu material 400 kun davomida CO₂ ni doimiy ravishda yutib, har bir grammi orqali taxminan 26 milligramm karbonat angidridni bog‘laydi. Bunda uglerod asosan mineral ko‘rinishida saqlanib qoladi, bu esa jarayonni juda samarali qiladi.

Siyanobakteriyalar maxsus gidrogel bilan qoplangani bois, ular bir yildan ziyod vaqt mobaynida faolligini yo‘qotmaydi, bu esa materialning uzoq muddatli ishlashini ta’minlaydi.

Bu innovatsion material me’moriy loyihalarda ham qo‘llanilmoqda. Jumladan:

• Venetsiya arxitektura biyennalesida Kanada pavilyonida “Picoplanktonics” installyatsiyasi namoyish etildi — uch metrgacha balandlikdagi daraxt tanasiga o‘xshash ikki tuzilma. Har biri yiliga 18 kg CO₂ ni o‘zlashtiradi, bu 20 yillik qarag‘ay daraxti bilan teng.
  
• Milan Triyennaleda esa “Dafne's Skin” deb atalgan konsept taqdim etildi — u tirik materiallarning kelajakdagi binolar yuzasini qanday o‘zgartirishi va daraxt poyasidagi kabi yashil mikroorganizm qatlamini shakllantirishi mumkinligini ko‘rsatadi.
  

Tadqiqot rahbari professor Mark Tibbittning ta’kidlashicha, kelajakda bu kabi tirik materiallar binolarning tashqi qismlariga qoplama sifatida tatbiq etilishi, natijada shahar muhitini ulkan CO₂ qabul qiluvchi tizimga aylantirish mumkin bo‘ladi.

Bu materialning o‘sishi uchun faqat quyosh nurlari, oziq moddalari bo‘lgan sun’iy tuzli suv va atmosfera havosidagi CO₂ kifoya, bu esa uni tabiatga zararsiz va energiyani tejovchi texnologiyaga aylantiradi. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!