Кембриж олимлари қирол Артур ҳақидаги ноёб қўлёзмани расшифровка қилишди

Кембриж университети олимлари ўрта асрларга тегишли ноёб қўлёзма парчасини муваффақиятли ўқиб чиқишди. Университет расмий сайтида маълум қилинишича, ушбу ҳужжат кутубхонада 500 йилдан ортиқ вақт давомида сақланган ва 2019 йилда тасодифан топилган.

Қўлёзманинг тарихи ва аҳамияти

Олимлар ушбу қўлёзма парчаси Suite Vulgate du Merlin асарининг бир қисми эканини аниқлашди. Бу матн қирол Артур ва унинг афсонавий саргузаштлари ҳақида ҳикоя қиладиган Lancelot-Graal циклига тегишли бўлиб, 1275–1315 йиллар орасида ёзилган.

Бугунги кунга қадар шундай матнларнинг атиги 40 га яқини сақланиб қолган. Ўрта асрларда нусха кўчирувчилар асарларни қўлда ёзгани сабабли, ҳар бир нусха ўзининг безаклари ва мазмуни билан фарқ қилади. Дастлаб бу матн сэр Гавейн ҳақидаги XIV аср ҳикояси деб ҳисобланган, бироқ кейинчалик унинг Мерлин ҳақидаги қадимий парча экани маълум бўлди.

Қўлёзмадаги саҳналар

Қўлёзмада иккита муҳим саҳна тасвирланган:

1. Камбеник жанги – қирол Лот ва унинг ўғиллари, шу жумладан Гавейн саксон ҳукмдорларига қарши жанг қилади.
2. Мерлин саройда – машҳур сеҳргар арфа чалувчи қиёфасида қирол Артур саройига келади.

Матн Норманд босқинидан сўнг Англияда зодагонлар тили бўлган эски француз тилида ёзилган. У қирол Артур ҳақидаги романлар жанрига тегишли бўлиб, асосан зодагонлар, жумладан, аёллар учун мўлжалланган.

Расшифровка жараёни

Қўлёзма жуда ёмон сақланган эди. Анъанавий консервация усуллари ҳужжатга зарар етказиши мумкинлиги сабабли, олимлар рақамли технологиялардан фойдаланишга қарор қилишди.

Матнни тиклаш ва ўқиш учун мултиспектрал суратга олиш, компьютер томографияси ва 3D сканерлаш усуллари қўлланилди. Ушбу илғор усуллар туфайли қўлёзмадаги матн аниқланиб, ўрганилиши мумкин бўлди.

Кембриж университети олимларининг бу кашфиёти қирол Артур ҳақидаги афсоналарни янада яхшироқ тушуниш имконини беради. Ўрта асрларга тегишли ушбу матн Жанубий Франция ва Англия маданий алоқаларини ўрганишда муҳим манба бўлиши мумкин. Шунингдек, бу тадқиқот рақамли технологияларнинг қадимий ҳужжатларни тиклашда қанчалик самарали эканини яна бир бор исботлади. “Замин” янгиликларини “Telegram”да кузатиб боринг