Трампнинг “охирги таклифи” нима ва у қандай можарога айланди?

Лондон шаҳрида Украина ва Ғарбдаги асосий ҳамкор давлатлар иштирокида ташқи ишлар вазирлари даражасидаги муҳим музокаралар ўтказилиши режалаштирилган эди. Аммо музокаралар кутилган натижани бермади — учрашув узилиб қолди. Бунинг асосий сабаби — Қрим масаласидаги кескин қарама-қаршилик бўлди.

Трамп режаси: Қримни Россияники деб тан олиш?

Axios, The Washington Post ва The New York Times каби йирик АҚШ нашрларининг ёзишича, Доналд Трамп маъмурияти тайёрлаган “тинчлик режаси”да қуйидагилар бор:

• Қрим Россия ҳудуди сифатида де-юре тан олинади;
  
• 2022 йилдан сўнг Россия томони эгаллаган Луҳанск, Донецк, Херсон ва Запорижжянинг айрим қисмларидаги назорат Россияга берилади;
  
• Украина НАТОга қўшилмасликни кафолатлайди, аммо Европа Иттифоқига кириши мумкин;
  
• Украина қайта тикланиш учун молиявий ёрдам ва хавфсизлик кафолатлари олади.
  

Аммо бу таклиф Киевда кескин қаршиликка учради. Президент Владимир Зеленский журналистлар билан суҳбатда:

“Қрим — бизнинг еримиз, Украина халқига тегишли. Уни тан олиш — Конституциямизга зид”, — деди.

Трампнинг режаси музокараларни нималарга олиб келди?

22 апрел куни The Washington Post Лондондаги учрашувда Европа ва Украина биринчи бор ана шу таклифларни муҳокама қилишини ёзди. Орадан оз вақт ўтиб Зеленскийнинг баёнотидан сўнг АҚШ давлат котиби Марко Рубио учрашувда иштирок этмаслиги маълум бўлди.

Орадан бир неча соат ўтиб, Франция ва Германия ташқи ишлар вазирлари — Жан-Ноэл Барро ва Анналена Бербок ҳам ташрифни бекор қилди. Sky News телеканалига кўра, уларнинг қарорлари Рубио учрашувдан чиққани маълум бўлгандан сўнг қабул қилинган.

Натижада музокаралар “кейинга қолдирилди” ва тинчлик режаси енди паст даражадаги расмийлар иштирокида муҳокама қилинадиган бўлди.

Украина барибир Лондонга борди — нима бўлди?

Украина делегацияси, Андрей Сибига бошчилигида, режа бекор қилинган бўлса ҳам Лондонга етиб борди. Сибига Буюк Британия ташқи ишлар вазири Дэвид Лэмми билан икки томонлама суҳбат ўтказди.

Axios манбасининг таъкидлашича, учрашувдан бир кун олдин Киев томони “30 кунлик ўт очиш тўхташи” режасини муҳокама қилмоқчилигини маълум қилган, бу эса Рубио ташрифининг бекор қилинишига ва музокараларнинг расман тўхтаб қолишига сабаб бўлган.

Трамп режаси — “охирги таклиф”

Трамп маъмурияти бу ҳужжатни “охирги имконият” сифатида баҳоламоқда. 17 апрель куни Марко Рубио ва кейинроқ вице-президент Жей Ди Вэнс ҳам буни тасдиқлади:

“Ёки улар рози бўлади, ёки АҚШ жараёндан чиқиши керак”, — деди Вэнс.

Унинг фикрича, “ҳам Украина, ҳам Россия айрим ҳудудлардан воз кечиб, ҳудудий алмашинувга тайёр бўлиши керак.”

Москва жамоатчилик муҳокамасига қарши

Кремль эса музокаралар оммавий муҳокама қилинишини маъқулламайди. Россия президенти матбуот котиби Дмитрий Песков:

“Баъзи эҳтимолий тартибга солиш элементлари омма олдида муҳокама қилинмайди. Шунинг учун алоҳида сюжетларга изоҳ берилмайди”, — деди.

Шунингдек, у европалик тинчликпарвар кучларнинг Украинага жойлаштирилишига Москва қаршилигини яна бир бор таъкидлади.

Хулоса: музокаралар янги босқичдами?

Қрим атрофидаги келишмовчилик, Зеленскийнинг қатъий позицияси ва АҚШнинг охирги таклиф сифатида берилган режаси ҳозирги музокара жараёнини жиҳатдан ўзгартирди.

Сиз нима деб ўйлайсиз — тинчликка олиб борувчи йўл ҳозир реалми? Қрим масаласини муҳокама қилиш ўзи тўғрими? «Замин»ни Telegram’да ўқинг!