Trampning “oxirgi taklifi” nima va u qanday mojaroga aylandi?

London shahrida Ukraina va G‘arbdagi asosiy hamkor davlatlar ishtirokida tashqi ishlar vazirlari darajasidagi muhim muzokaralar o‘tkazilishi rejalashtirilgan edi. Ammo muzokaralar kutilgan natijani bermadi — uchrashuv uzilib qoldi. Buning asosiy sababi — Qrim masalasidagi keskin qarama-qarshilik bo‘ldi.

Tramp rejasi: Qrimni Rossiyaniki deb tan olish?

Axios, The Washington Post va The New York Times kabi yirik AQSH nashrlarining yozishicha, Donald Tramp ma’muriyati tayyorlagan “tinchlik rejasi”da quyidagilar bor:

• Qrim Rossiya hududi sifatida de-yure tan olinadi;
  
• 2022 yildan so‘ng Rossiya tomoni egallagan Luhansk, Donetsk, Xerson va Zaporijjyaning ayrim qismlaridagi nazorat Rossiyaga beriladi;
  
• Ukraina NATOga qo‘shilmaslikni kafolatlaydi, ammo Yevropa Ittifoqiga kirishi mumkin;
  
• Ukraina qayta tiklanish uchun moliyaviy yordam va xavfsizlik kafolatlari oladi.
  

Ammo bu taklif Kiyevda keskin qarshilikka uchradi. Prezident Vladimir Zelenskiy jurnalistlar bilan suhbatda:

“Qrim — bizning yerimiz, Ukraina xalqiga tegishli. Uni tan olish — Konstitutsiyamizga zid”, — dedi.

Trampning rejasi muzokaralarni nimalarga olib keldi?

22 aprel kuni The Washington Post Londondagi uchrashuvda Yevropa va Ukraina birinchi bor ana shu takliflarni muhokama qilishini yozdi. Oradan oz vaqt o‘tib Zelenskiyning bayonotidan so‘ng AQSH davlat kotibi Marko Rubio uchrashuvda ishtirok etmasligi ma’lum bo‘ldi.

Oradan bir necha soat o‘tib, Fransiya va Germaniya tashqi ishlar vazirlari — Jan-Noel Barro va Annalena Berbok ham tashrifni bekor qildi. Sky News telekanaliga ko‘ra, ularning qarorlari Rubio uchrashuvdan chiqqani ma’lum bo‘lgandan so‘ng qabul qilingan.

Natijada muzokaralar “keyinga qoldirildi” va tinchlik rejasi yendi past darajadagi rasmiylar ishtirokida muhokama qilinadigan bo‘ldi.

Ukraina baribir Londonga bordi — nima bo‘ldi?

Ukraina delegatsiyasi, Andrey Sibiga boshchiligida, reja bekor qilingan bo‘lsa ham Londonga yetib bordi. Sibiga Buyuk Britaniya tashqi ishlar vaziri Devid Lemmi bilan ikki tomonlama suhbat o‘tkazdi.

Axios manbasining ta’kidlashicha, uchrashuvdan bir kun oldin Kiyev tomoni “30 kunlik o‘t ochish to‘xtashi” rejasini muhokama qilmoqchiligini ma’lum qilgan, bu esa Rubio tashrifining bekor qilinishiga va muzokaralarning rasman to‘xtab qolishiga sabab bo‘lgan.

Tramp rejasi — “oxirgi taklif”

Tramp ma’muriyati bu hujjatni “oxirgi imkoniyat” sifatida baholamoqda. 17 aprel kuni Marko Rubio va keyinroq vitse-prezident Jey Di Vens ham buni tasdiqladi:

“Yoki ular rozi bo‘ladi, yoki AQSH jarayondan chiqishi kerak”, — dedi Vens.

Uning fikricha, “ham Ukraina, ham Rossiya ayrim hududlardan voz kechib, hududiy almashinuvga tayyor bo‘lishi kerak.”

Moskva jamoatchilik muhokamasiga qarshi

Kreml esa muzokaralar ommaviy muhokama qilinishini ma’qullamaydi. Rossiya prezidenti matbuot kotibi Dmitriy Peskov:

“Ba’zi ehtimoliy tartibga solish elementlari omma oldida muhokama qilinmaydi. Shuning uchun alohida syujetlarga izoh berilmaydi”, — dedi.

Shuningdek, u yevropalik tinchlikparvar kuchlarning Ukrainaga joylashtirilishiga Moskva qarshiligini yana bir bor ta’kidladi.

Xulosa: muzokaralar yangi bosqichdami?

Qrim atrofidagi kelishmovchilik, Zelenskiyning qat’iy pozitsiyasi va AQSHning oxirgi taklif sifatida berilgan rejasi hozirgi muzokara jarayonini jihatdan o‘zgartirdi.

Siz nima deb o‘ylaysiz — tinchlikka olib boruvchi yo‘l hozir realmi? Qrim masalasini muhokama qilish o‘zi to‘g‘rimi? “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!