Кенияда катта сиёсий можаро: Президент Руто россиялик олигарх билан ҳамкорликда айбланмоқда

Кенияда президент Уилям Руто бошлаган дарахт экиш дастури атрофида катта жанжал авж олмоқда. Мамлакатнинг икки нафар юқори мартабали собиқ амалдори Рутони россиялик олигархларнинг пулларини ювишда иштирок этишда айблаб чиқди.

Гап шундаки, Кения 2022 йил декабр ойидан бошлаб йирик дарахт экиш дастурини амалга оширяпти. Бу лойиҳага кўра, мамлакат 2032 йилгача жами 15 миллиард туп кўчат экиши лозим. Бу ташаббус Париж битимига асосан иқлим ўзгаришига қарши кураш доирасида қабул қилинган. Лекин ҳозирда бу режалар ўз вақтида бажарилмаётгани айтилмоқда.

Собиқ вице-президент Ригати Гачагуа, мазкур дастурнинг аслида россиялик олигархларнинг пулларини “ювиш схемаси” эканлигини таъкидлади. У бу борада собиқ жамоат хизматлари вазири ва собиқ бош прокурор Жастин Мутурининг олдинроқ билдирган фикрларини ҳам тасдиқлади.

Мутури ўз баёнотида Рутони қаттиқ танқид қилган ҳолда, президент уни 3 миллиард туп дарахт экиш бўйича россиялик инвесторлар билан 1 миллиард долларлик шартномани давлат ғазначилигини четлаб ўтиб имзолашга мажбурлаганини иддао қилди. Унинг фикрича, Руто “умуман тузалмайдиган даражада коррупциялашган” ва президент лавозимига муносиб эмас.

Шу билан бирга, Кенияда россиялик олигархларга маблағларнинг бир қисми қайтариб берилиши мумкинлиги ҳақида хавотирлар мавжуд.

Мутури ўзининг биринчи марта 2023 йил декабрда Дубайдаги COP28 иқлим саммитида кучли босимга дуч келганини ҳам айтган. У ҳатто аэропортнинг ўзидаёқ ҳеч қандай ҳужжатни кўриб чиқмасдан шартномага имзо қўйишга мажбур қилинганини билдирмоқда. Аммо тартиб қоидалари бузилганини баҳона қилиб, бундан бош тортган.

Мазкур шов-шувли келишувда иштирокчи бўлган россиялик олигархнинг номи ҳам аниқланиб қолиши мумкин. Маҳаллий журналист Мванги Маинанинг билдиришича, ушбу шахс Россиянинг “Уралхим” ва “Уралкалий” компаниялари эгаси Дмитрий Мазепин бўлиши эҳтимоли катта. Чунки Маина президентлик маъмуриятининг расмий протокол ходимлари Мазепиннинг самолётини кутиб олганини аниқ қайд этган ва бу ташрифни бевосита дарахт экиш дастури билан боғлаган.

“Уралкалий” компанияси Кенияга узоқ йиллардан бери ўғит етказиб бериб келади. Лекин 2022 йилда Россияга қарши санкциялар натижасида “Уралхим”га тегишли бўлган 262 минг тонна ўғит Европа Иттифоқида қолиб кетган эди. 2023 йил апрелда эса бу ўғитларнинг бир қисми Жаҳон озиқ-овқат дастури орқали Кенияга беғараз тарзда етказилган.

Президент Руто эса 2024 йил июнь ойида дарахт экиш дастурига киритиладиган инвестицияларни пул ювишга қарши текширувлардан озод қилиш ҳақида қарор чиқарган. Мамлакатнинг ўзида бу каби улкан инвестицияларни амалга ошириш учун маблағ етарли эмаслиги маълум. Аммо Руто ушбу муаммони углерод кредитлари ҳисобига ҳал қилишни режалаштирган ва бу кредитларни “Африканинг янги олтин кони” деб атаган.

Углерод кредитлари атроф-муҳитга зарарли чиқиндилар чиқарувчи корхоналарга жарима тўламасдан фаолият юритиш имкониятини беради. Руто айнан шу орқали мамлакатга катта миқдордаги маблағларни жалб этишга умид қилган.

Ҳозирги кунда мазкур можаро Кенияда жамоатчилик томонидан кескин муҳокама қилинмоқда ва президент Руто учун жиддий сиёсий муаммоларни келтириб чиқариши мумкинлиги айтилмоқда. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!