Паркинсонни энди тирикликда аниқлаш мумкин: Хитой олимларидан тиббиётда янги бурилиш

Мияга таъсир қиладиган оғир ва кеч ташхисланадиган хасталиклардан бири бўлган Паркинсон касаллиги ниҳоятда жиддий саломатлик муаммоси ҳисобланади. У билан бутун дунёда миллионлаб инсонлар ҳаёт кечиради ва ҳозирча бу касалликни тўлиқ даволаш мумкин эмас.

Бугун эса бу борада умид уйғотувчи илмий янгилик — Фудан университети ва Шанхай анъанавий Хитой тиббиёти университети тадқиқотчилари Паркинсон ҳамда унга ўхшаш мия хасталикларини эрта аниқлаш имконини берувчи махсус моддаларни ишлаб чиқишга муваффақ бўлишди.

Ушбу иш Genomic Psychiatry журналида чоп этилди ва жаҳон тиббиёт ҳамжамияти томонидан катта қизиқиш билан қабул қилинди.

Илгари фақат ўлимдан сўнг аниқланарди

Паркинсон касаллигида мияда махсус зарарли оқсил — α-синуклеин тўпланади. Бу модда нерв ҳужайраларига таъсир қилиб, уларнинг фаолиятини издан чиқаради.

Авваллари бу оқсил фақат бемор вафот этгандан сўнг аниқланарди. Бу эса эрта ташхис ва самарали даволаш имкониятини деярли имконсиз қиларди.

Энди эса биринчи марта тирик мияда таҳлил қилиш имкони пайдо бўлди

Хитойлик олимлар томонидан яратилган янги технология асосида мияда α-синуклеин тўпланишини тирикликда аниқлаш мумкин бўлади. Бунинг учун танага махсус модда юборилади ва ПЭТ сканерлаш (позитрон эмиссия томографияси) орқали миядаги ўзгаришлар кузатилади.

“Бу ҳақиқий илмий ютуқ. Биринчи марта биз бемор ҳали ҳаётлик пайтида миядаги патологияни тўғридан-тўғри кўра олдик”, — дейди Ҳуашан клиникасидаги етакчи мутахассис Фанг Хиэ.

[18F]C05-05 — Паркинсон ташхисида янги давр

Яратилган моддалардан бири — [18F]C05-05 — аллақачон Паркинсон ва деменция аломатлари бор беморларда синовдан ўтказилди ва муваффақиятли натижалар кўрсатди.

Бу модда мияда α-синуклеин кўп тўпланган ҳудудларга жойлашади ва симптомларнинг оғирлиги билан тўғридан-тўғри боғлиқ эканини намоён этди.

Бошқа модда бошқа касалликларни фарқлашга ёрдам бермоқда

Худди шундай йўналишдаги яна бир модда — [18F]ACI-12589 — бошқа мия хасталиги — кўп тизимли атрофия ни ташхислашда фойдали бўлмоқда. У ушбу касалликни Паркинсонга ўхшаш аломатларга қарамай, тўғри фарқлаш имконини беради.

Илмий жамоанинг асосий мақсади: касаллик қайтариб бўлмас даражага етмасидан олдин аниқлаш

“Агар биз Паркинсон касаллиги ва шунга ўхшаш невродегенератив хасталикларни аёвсиз жараёнлар бошланмасидан олдин аниқлай олсак, бу миллионлаб инсонлар тақдирини ўзгартириш имкониятини беради”, — дейди тадқиқот раҳбари доктор Инфан Хе.

Хулоса ўрнида...

Бу технология тиббиёт учун навбатдаги инқилобий қадам бўлиши мумкин. Паркинсон ва шунга ўхшаш касалликларни ҳали симптомлар кучайишидан олдин аниқлаш, мияни ҳимоя қилиш ва инсон ҳаёти сифатини сақлаб қолиш имконини беради.

Сиз нима деб ўйлайсиз — тиббиётдаги бу илмий бурилиш бутун инсоният учун умид эшигини очадими? «Замин»ни Telegram’да ўқинг!