Аччиқ қалампирнинг аччиғини камайтириш мумкин: олимлар муҳим кашфиётни амалга оширди!

Америка Қўшма Штатларининг Огайо штати университети олимлари аччиқ қалампирнинг таъсирини сезиларли даражада камайтиришга қодир бўлган учта янги табиий моддани аниқлашди. Ушбу кашфиёт анъанавий тарзда фойдаланиб келинаётган Сковилл шкаласи аниқлигини шубҳа остига қўйиши билан бирга, озиқ-овқат ҳамда фармацевтика саноати учун катта имкониятларни очиб бериши мумкин. Бу ҳақдаги муҳим тадқиқот натижалари машҳур илмий нашр – Journal of Agricultural and Food Chemistry (JAFC) саҳифаларида чоп этилди.

Маълумки, қалампирнинг аччиқлиги анъанавий равишда таркибидаги капсаицин ва дигидрокапсаицин моддалари миқдори асосида Сковилл шкаласи (SHU) бўйича ўлчанади. Аммо тадқиқотчилар SHU кўрсаткичи жуда юқори бўлган айрим қалампир навларининг ҳақиқий аччиғи кўпинча кутилгандан камроқ эканлигини пайқашди. Ушбу аномалияни тушунтириш мақсадида олимлар Chile de árbol ҳамда Scotch bonnet каби дунёда машҳур бўлган 10 турдаги қалампир устида тажриба ўтказдилар.

Тажрибаларнинг биринчи босқичида мутахассислар қалампирларнинг кукун шаклини 800 SHU даражасигача стандартлаштиришди. Кейин эса профессионал дегустаторлар ушбу намуна қалампирлардан тайёрланган маҳсулотларнинг аччиқлиги сезиларли даражада фарқ қилишини қайд этишди. Бу эса, очиқ-ойдин, анъанавий ўлчаш усулининг заиф жиҳатлари борлигини кўрсатди.

Иккинчи босқичда ўтказилган чуқур кимёвий таҳлил натижасида, олимлар аччиқликка таъсир қилиши мумкин бўлган бешта потенциал бирикмани аниқлашди. Қўшимча синов ва дегустациялар натижасида ушбу беш моддадан учтаси – капсианозид I, розеозид ва занжабил гликолипиди А – аччиқликни аниқ камайтириши маълум бўлди. Энг қизиғи, мазкур уч модда ўзидан ҳеч қандай ортиқча таъм чиқармасдан, қалампирнинг аччиқлигини юмшатган ва таомнинг умумий мазасига салбий таъсир кўрсатмаган.

Яна бир диққатга сазовор жиҳат шуки, уч модданинг биргаликда қўлланилиши аччиқлик эффектини ортирмаган, балки аксинча, уни сезиларли даражада камайтирган. Бу эса таомлар ёки озиқ-овқат маҳсулотларидаги аччиқлик даражасини самарали тарзда бошқариш имкониятини беради.

Олимларнинг таъкидлашича, мазкур муҳим илмий натижалар озиқ-овқат саноатида янги типдаги махсус маҳсулотлар – таомлар ва соусларнинг аччиқлигини кесувчи табиий ғайризираворларни яратиш имкониятини очади. Бу эса аччиқ маҳсулотларни истеъмол қилишда қийналадиган кишилар учун яхши ечим бўлиши мумкин.

Бундан ташқари, фармацевтика соҳасида ҳам ушбу кашфиёт янгича ва самарали опиоидсиз оғриқ қолдирувчи дориларни яратиш учун замин яратади. Чунки капсаицин моддаси тиббиётда оғриқни камайтириш учун кенг ишлатилади. Эндиликда унинг таъсирини юмшатиб, инсон организмига янада қулайлаштириш мумкин бўлади.

Шунингдек, олимларнинг фикрича, ушбу тадқиқот натижалари анъанавий Сковилл шкаласининг ўрнига, аччиқликни янада аниқ баҳолашнинг янги ва такомиллашган усулларини яратишга туртки бўлиши мумкин.

Ҳар қандай ҳолатда ҳам ушбу кашфиёт фан ва амалиёт учун катта аҳамиятга эга бўлиб, келгусида кўплаб соҳаларда ишлатилиши мумкин бўлган янги имкониятларга йўл очмоқда.

Zamin.uz таҳририяти илмий ва инновацион тадқиқотларни кузатиб боришда давом этади! «Замин»ни Telegram’да ўқинг!