11:02 / 07.05.2017
6 060

Макрон ёки Ле Пен: Бугун Францияда янги президент сайланади

Макрон ёки Ле Пен: Бугун Францияда янги президент сайланади
Фото: Reuters

Бугун, 7 май куни Франциядаги президентлик сайловларининг иккинчи тури бўлиб ўтади: кун охирига бориб, маҳаллий вақт билан соат 20:00дан кейин (Тошкент вақти билан соат 23:00) республикани кейинги 5 йил давомида ким бошқариши аниқ бўлади, деб ёзади Kun.uz сайти.

Ўзгаришлар
23 апрель куни сайловларнинг биринчи тури ўтказилди ва унда марказчи, «En Marche» ҳаракати етакчиси Эммануэль Макрон ҳамда «Миллий фронт» партияси раҳбари Марин Ле Пен мос равишда 24,01 фоиз ҳамда 21,3 фоиздан овоз олиб, иккинчи турга йўл олишди.

2017 йилги сайловолди кампанияси мамлакат тарихидаги энг можаролиси бўлди. Праймериз якунида Бешинчи республика даврида илк марта амалдаги президент иккинчи муддатга сайланишдан бош тортди. Олланд нуфуз бўйича антирекордларни қайд этиб улгурганди ҳам. Фуқаролар Париж ва Сен-Денидаги қонли терактлар туфайли унга бўлган ишончни йўқотишди.

Шунингдек, икки муқобил номзод иккинчи турга ўтди. Ўн йиллар мобайнида бошқарувда бир-бирини алмаштириб келган ўнглар ва сўллар эса бу сафар борт ортида қолишди: ҳукуматдаги Социалистлар партияси вакили, собиқ таълим вазири Бенуа Амон биринчи турда атиги 6,36 фоиз овоз олди. У ўз партиядошларини Макронни қўллаб-қувватлашга чақирмоқда. Кампания аввалида фаворит ҳисобланган республикачилар партияси номзоди Франсуа Фийон эса февраль ойида рафиқаси билан боғлиқ можаролар марказида қолгач, биринчи турда учинчи бўлди - 20,01 фоиз.

Бешинчи республикага саккизинчи президент
Бешинчи республика давридаги президентлик сайловлари 11-марта ўтказилмоқда. Давлат раҳбари 5 йил муддатга яширин овоз бериш йўли билан сайланади. Сайловларда мамлакатнинг 18 ёшга тўлган фуқаролари овоз бериш ҳуқуқига эга, Франциядаги сайловчиларнинг умумий сони 47 миллионга яқин. Республиканинг ҳозирги президенти Франсуа Олландгача Шарль де Голль, Жорж Помпиду, Валери Жискар д'Эстен, Франсуа Миттеран, Жак Ширак ва Николя Саркози каби сиёсатчилар мамлакат раҳбарлари бўлган.

Сайлов участкалари маҳаллий вақт билан соат 08:00да (Тошкент вақти билан соат 11:00) очилади ва соат 20:00да ёпилади. Шу вақтдан бошлаб илк натижалар эълон қилина бошланади.

Бугун Франциянинг денгиз ортидаги ҳудудларида президент сайлови бошланган (Ҳинд океанидаги Майотта ва Реюньон ороллари, Тинч океанидаги Янги Каледония ва Уоллис ҳамда Футуна ороллари). Шунингдек, Франциянинг Америкадаги элчихона ва консулликларида, Ғарбий яримшардаги Гваделупа, Сен-Мартен, Сен-Бартелеми, Гвиана, Мартиника, Сен-Пьер ва Микелон, шунингдек Француз Полинезиясида овоз бериш жараёнлари бўлиб ўтди.

Сайлов участкалари ёпилишидан аввалроқ ҳам натижалар маълум бўла бошлайди. Сайлов участкалари ҳудудида жамоатчилик фикрини ўрганиш институтлари ходимлари сайловчилардан сўров ўтказади ва натижалар ОАВга тақдим этилади. Шу тариқа, сайловда ғолиб ким бўлганини расмий натижалардан аввалроқ билиб олиш мумкин бўлади. Якуний натижалар бир неча соат ичида эълон қилинади.

Эммануэль Макрон
«Маршда» ҳаракати етакчиси ва «Миллий фронт» партияси раҳбарлари анъанавий партиялар вакиллари эмаслиги туфайли президентлик пойгаси давомида кўпчиликнинг норозиликларига сабаб бўлиб туришибди. Аммо Ле Пен мухолифат вакили бўлса, Макрон Олланд ҳукумати таркибидаги одам эди.

Бир неча йил олдин уни деярли ҳеч ким танимасди: Макрон Молия вазирлигида ишлар, банкир бўлган, кейинроқ Елисей саройи бош котиби ўринбосарига айланди. 2014 йилда у Иқтисодиёт вазири этиб тайинланди. Фақат ўшандагина у ҳақда эшита бошлашади. Икки йил ўтиб у ҳукуматдан чиқди ҳамда ўз лойиҳасини — «Маршга» ҳаракати («En Marche») ривожлантиришга киришди.

Макрон сайловларда сўл марказ номзоди сифатида илгари сурилди (бир вақтнинг ўзида у ўзини ҳам сўлчиларга, ҳам ўнгларга тааллуқли ҳисоблайди). У баландпарвоз шиорларни айтишни ёқтиради, унинг жамоатчилик билан алоқалари яхши йўлга қўйилганди ва бу нашрлар Фийон ҳамда Ле Пенга тинимсиз ҳужум уюштиргани ҳолда бу «суюкли» номзодга тегинмади. Биринчи турдан олдин ҳам уни рақиблар қўллаб-қувватлашганди. Жумладан Социалистлар партияси вакиллари. Ёш, ҳаракатчан ва ёқимтой номзод Франциянинг бўлғуси президенти бўлиш учун нисбатан яхши имкониятга эга.

Президент билан муносабатларини узган сиёсатчи унинг сиёсатининг асосий йўналишларини сақлаб қолинишни қўллайди. Франция учун янгиланишлар, Макроннинг фикрича, кадрлар орқали рўй бериши керак: ўзининг бўлажак ҳукуматида у айни пайтдаги Вазирлар Маҳкамасидан бирор кишини кўрмоқчи эмас. Бироқ, Макрон ўз дастури орқали амалга оширмоқчи бўлган чоралар, Олланд ҳаётга татбиқ этаётганидан кам фарқланади. Худди ўзининг собиқ раҳбари сингари, собиқ вазир 35 соатлик иш ҳафтасининг сақланишини, таълим соҳасида бандликни ошириш, бюджет иқтисоди ва меҳнат ислоҳотлари сақланишини истайди. Мўътадил марказчи Макрон — Европа интеграцияси, шунингдек, Германия билан маъқулланган Россияга нисбатан қатъий сиёсат юритишнинг ашаддий тарафдори ҳисобланади.

У сайловолди кампанияси даврида 2022 йилга бориб ишсизлик кўрсаткичлари ҳозирги 10 фоиздан 7,7 фоизгача тушишини ваъда қилган. У ногиронлар учун нафақаларнинг минимал миқдорини оширишни ҳам ваъда берган. Ушбу сиёсатчи ҳарбий харажатларни ҳам ҳозирги ЯИМнинг 1,79 фоизидан 2 фоизигача кўтаришни режалаштирган. У терроризмга қарши жиддий курашиш тарафдори, у ҳарбий чақириққа ёшларни ҳам қизларни ҳам жалб этишни тиклашни истамоқда.

Макрон ўзининг европапараст қарашлари билан маълум. У Ле Пен билан дебат вақтида рақибини миллий манфаатларга зид тарзда Германияга ёқишга ҳаракат қилишда айблади. «Нима бўлган тақдирда ҳам, Францияни барибир аёл киши бошқаради: ёки мен, ёки Ангела Меркель хоним», - дея ҳазил қилган у.

Шу билан бирга у биринчи турдан кейин ўз баёнотларини ўзгартирган: сайловларга бир ҳафта қолганида Frexit таклиф этди, яъни ЕИ ислоҳотлар ўтказишдан бош тортса, Frexit (Франциянинг ЕИ таркибидан чиқиши) истиқболига дуч келиши мумкинлигидан огоҳлантирди.

Макроннинг қайд этишича, у «сайловолди кампанияси давомида доим Европа ғояси ва ЕИ сиёсатини ҳимоя қилган», чунки, унинг фикрича, улар «Франция учун зарур ва мамлакат глобаллашув жараёнида ўз ўрнига эга бўлади». «Айни вақтда, биз вазиятни баҳолашимиз, фуқароларимизни эшитишимиз керак, уларнинг бугунги кунда жаҳли чиққан, ЕИнинг бузилган фаолияти энди ўтмайди», - деди Макрон.

Марин Ле Пен
Евроиттифоқни тарк этиш бўйича референдум ўтказиш — Ле Пеннинг дастуридаги асосий қисм саналади. У мамлакатни Брюссель бюрократиясидан халос бўлишга фаол тарзда чақириб келмоқда. У асосий урғуни миллий манфаатларга қаратишга ундамоқда. Ўз чиқишларида ушбу сиёсатчи кўп марта «тўрт суверенитет» ҳақида гапирди: ҳудудий, иқтисодий, валюта ва қонунчилик.

Ле Пен шунингдек Франция ҳуқуқ тартибот органлари фаолиятини кенгайтиришни истамоқда. У шу мақсадда соҳага 15 минг нафар қўшимча полициячилар ва жандармлар жалб этишни кўзлаган. Унинг таклифларидан яна бири - миллий хавфсизликка таҳдид солувчиларни мамлакатдан чиқариб юбориш.

У шунингдек мамлакатда бир жинслилар ўртасидаги никоҳни тақиқламоқчи.

Умуман олганда Ле Пеннинг партияси бугун ўнг қанот функцияларини бажармоқда: Францияда бу партия ультраўнг деб аташади, бу мақом Марин хонимнинг отаси Жан-Мари Ле Пен даврида олинган. Унинг қизи эса партия позициясини юмшоқлаштирди ва сиёсий спектр маркази томон ҳаракатланиш бошланди.

Ле Пен келажакни бир қутбли дунёда кўрмоқда, шу туфайли у АҚШ билан ҳам Россия билан ҳам муносабатларни ривожлантириш тарафдори. Унинг сўзларига кўра, Франциянинг Россия билан ҳеч қандай тарихий баҳслашуви йўқ, шунинг учун бу икки давлат муносабатлари мустаҳкамланиши керак. Қримнинг Россияга ўтиши ҳақида эса Ле Пен бу қримликларнинг иродаси экани ҳақида айтиб жавоб қайтарган.

Натижалар маълумми?
BFMTV телеканали буюртмаси билан Elabe компанияси ўтказган тадқиқот натижаси шундан далолат қилмоқдаки, Макрон мамлакат президентлиги учун ўтказилган илк телебаҳслардан сўнг номзодлар орасида етакчи. Иккинчи турда Макрон Ле Пенни 63 фоиз олиши, Ле Пенга 34 фоиз киши овоз бериши кутилмоқда, яна 3 фоиз киши ҳали аниқ қарор қабул қилмаган.

Иккинчи турга ўта олмаган сиёсатчилар ҳам Франциянинг бўлажак президенти Макрон эканини айтишмоқда. Хусусан, «Республикачилар» номзоди Франсуа Фийон Макроннинг устанлиги 58 фоизга 38 фоиз кўринишида бўлишини тахмин қилган. «Бўйсунмас Франция» ҳаракати етакчиси Жан-Люк Меланшон ҳам тўла устунликни Макронга берган, Ле Пенга эса унинг тахминига кўра сайловчиларнинг 30 фоизи овоз бериши мумкин.

Ifop компанияси ўтказган сўровга кўра ҳам францияликларнинг 63 фоизи Макронни қўллаб-қувватламоқда.

Сайловлар натижаси давоматга боғлиқ бўлади. Кўплаб сиёсатчилар Ле Пенга қарши чиқиш учун сайловчиларни сайловда иштирок этишга даъват қилганига қарамасдан, бу сафар давомат бўйича энг паст кўрсаткич қайд этилиши ҳам мумкин.

Шу билан бирга Ле Пен партияси кучсиз бўлиб (2012 йилда Миллий Кенгаш учун сайловда 577 ўриндан атиги 2 ўрин олинган), иккинчи турга номзоди чиқсада, ҳар қандай рақибга ютқазиши тайин эди.

Экспертлар унинг биринчи турдаги натижасини яхши баҳолашган. Биринчи турда унга 7,6 миллион киши овоз берган ва бу партия рекорди ҳисобланади, иккинчи турда камида 10 миллион киши овози олиниши ва рекорд янгиланиши мумкин.

Бу эса партия кучайгандан кучаяётганини кўрсатади.

arenda kvartira tashkent


Ctrl
Enter
Хато топдИнгизми?
Иборани ажратиб Ctrl+Enter тугмасини босинг
Янгиликлар » Дунё » Макрон ёки Ле Пен: Бугун Францияда янги президент сайланади