Болаларда ёлғон...

Деярли барчамиз кундалик ҳаётимизда ёлғон гапириб турамиз. Эҳ; "Бугун сиз билан бирга боришни хоҳламайман" дейишнинг ўрнига, "менда бошқа зарур юмушим бор" деймиз. Агар ҳақиқатни гапирадиган бўлсак, биз яқинларимизни хафа қилишдан қўрқамиз. Бу ҳар кимнинг феъл атворидан келиб чиқадиган ҳодиса. Одатда ўзимиз ишлатадиган ёлғонларни зарурий, бошқаларникини эса уйдирма деб биламиз.

Аслида, болалар ёлғонлари катталар сингари унчалик сезилмайди. Бола ҳақиқатни яхши баҳолай олмаслиги сабабли, у кўрган нарсасини бузиш ёки тузатиш орқали баҳолайди. Баъзи ота-оналар болага юз бермаган ҳодисалар тўғрисида гапиришни ман этишади ва у уларни тинглаш ва фикрларини қабул қилиш ўрнига болани айблашади. 3-5 ёшли боланинг тасаввурлари жуда кенг бўлгани учун, улар ақл бовар қилмайдиган воқеаларни айтиб беришади ва улар рост ва ёлғонни фарқлай олмайдилар.

1- Хаёлий ёлғон: ёш болалар ҳақиқатни яхши баҳолай олмаганликлари учун ҳақиқатни ўзлари билганча тасвирлайдилар. Катталар уларни ёлғон деб ўйлашади.
2-Тақлидий ёлғон: Болалар ота-онадан ўрнак олишади. Ота-оналарнинг ёлғонига гувоҳ бўлган бола ёлғон гапиришни бошлайди. Эҳ; Шифокор ҳузурига келган ота-оналар боланинг ёлғон гапиришига замин яратадилар.
3-Ижтимоий ёлғон: Бу энг кенг тарқалган ёлғон тури. Бирор жойга борганимизда, боришни хоҳламасак, "касалман" деймиз.
4-мудофаа ёлғони: бола ўзини ҳимоя қилиш учун ёлғон гапиради, агар бола тез-тез камситилса, унга илиқ муносабат билдирилмаса, бола ўз-ўзидан ёлғон гапиришга тушади.
5-шон-шараф учун ишлатиладиган ёлғон: бошқаларнинг ҳурматига сазовор бўлиш учун ишлатиладиган ёлғон тури.

Баъзан болалар соғинганидан кичик бир ҳийла ишлатишади. Меҳрга ташна бола ёлғонга мурожаат қилиб, "Менинг онам ўлди" деб айтадиган бўлса, у уканинг туғилишига бефарқ бўлгани учун қизғанганидан айтади. “Замин” янгиликларини “Одноклассники”да кузатиб боринг