Ташановнинг Facebook’даги пости қимматга тушди: суд қандай қарор чиқарди?

Тошкент давлат юридик университетининг икки нафар таниқли профессор-ўқитувчиси ва инсон ҳуқуқлари соҳасида фаоллиги билан танилган «Эзгулик» жамияти раҳбари Абдураҳмон Ташанов ўртасидаги низо юзасидан бўлиб ўтган суд жараёни якунланди. Ушбу можаро, айниқса, ижтимоий тармоқларда катта муҳокамаларга сабаб бўлган эди.

Маълум қилинишича, 23 май куни Фуқаролик ишлари бўйича Миробод туманлараро судида мазкур баҳсли иш бўйича якуний қарор қабул қилинди. Судья Беҳзод Сагатов раислигида ўтказилган ушбу суд жараёни ёпиқ шаклда бўлиб ўтган ва унда Тошкент давлат юридик университети ўқитувчилари Раззоқ Алтиев ва Отабек Нарзиев фойдасига инсон ҳуқуқлари фаоли Абдураҳмон Ташановдан 50 миллион сўм миқдорида маънавий зарар ундириш ҳақида қарор чиқарилган.

Шу билан бирга, суд инсон ҳуқуқлари ҳимоячисига Facebook ижтимоий тармоғида эълон қилинган ва кўплаб баҳс-мунозараларга сабаб бўлган «Сизга ачинаман, жаноблар!» номли пост учун расман узр сўраш ва раддия бериш мажбуриятини ҳам юклаган.

Мазкур можарога сабаб бўлган ҳолат 2025 йилнинг 28 февралида юз берган эди. Ўшанда Тошкент давлат юридик университетининг профессор-ўқитувчилари Раззоқ Алтиев ва Отабек Нарзиев инсон ҳуқуқлари бўйича фаоллиги билан танилган Абдураҳмон Ташановга нисбатан судга мурожаат қилишган. Улар Абдураҳмон Ташанов томонидан Facebook тармоғида чоп этилган «Сизга ачинаман, жаноблар!» номли пост туфайли ўз шахсий қадр-қимматлари ва профессионал обрўйига жиддий зарар етганини иддао қилишган эди.

Профессор-ўқитувчилар ўз аризасида Абдураҳмон Ташановдан ушбу постни олиб ташлаш, оммавий равишда узр сўраш ва расмий раддия чоп этиш билан бирга, ўзларига етказилган маънавий зарарни компенсация қилиш учун 200 миллион сўм миқдорида маблағ ундиришни талаб қилишган. Суд жараёни давомида, низо тарафлари ўртасидаги баҳс-мунозаралар ва қизғин тортишувлар бўлиб ўтган.

Ташанов томони ўз навбатида ушбу пост университет ўқитувчиларининг аввалроқ унинг инсон ҳуқуқлари соҳасидаги фаолиятига қарши ёзган танқидий ва салбий фикрларига жавоб тариқасида эълон қилинганини ва бу постнинг ортида ҳеч қандай ғаразли ёки шахсий манфаат бўлмаганини таъкидлаган. Бироқ, суд профессор-ўқитувчилар томонидан тақдим этилган далилларни асосли деб топган ва Абдураҳмон Ташановнинг постида уларнинг обрўсига доғ туширадиган иборалар борлигини инобатга олган ҳолда қарор қабул қилган.

Суд қароридан сўнг ижтимоий тармоқларда фаолият олиб борувчи турли экспертлар, ҳуқуқшунослар ва журналистлар мазкур воқеани кенг муҳокама қилиб, ушбу ҳолатнинг сўз эркинлиги, шахсий фикр билдириш ҳуқуқи ва унинг чекланиш чегаралари ҳақида баҳс-мунозаралар олиб боришмоқда.

Айрим ҳуқуқшунослар суднинг бундай қарор чиқариши шахснинг обрў-эътиборини ҳимоя қилиш зарурлиги билан боғлиқ бўлиб, бу каби низоларда қатъий ҳуқуқий ёндашув талаб этилишини билдирмоқда. Шу билан бирга, инсон ҳуқуқлари соҳасидаги бошқа фаоллар бу қарорнинг фуқароларнинг фикр билдириш эркинлигига салбий таъсир қилиши мумкинлигини таъкидлашмоқда.

Мутахассислар мазкур ишнинг кўриб чиқилиши ва суд томонидан чиқарилган қарор ижтимоий тармоқларда ўз фикр-мулоҳазаларини баён этувчиларнинг келгусида янада эҳтиёткорроқ бўлишлари учун бир огоҳлантириш эканини қайд этишмоқда. Бу ҳолат шахсий фикр эркинлиги ва шахснинг қадр-қиммати ўртасидаги нозик чегарани яна бир бор кўрсатиб берди.

Ҳозирда Абдураҳмон Ташанов ва унинг адвокатлари суднинг мазкур қарорига қарши апелляция тартибида юқори инстанцияларга мурожаат қилиш масаласини муҳокама қилишмоқда. Бу эса мазкур можаро бўйича ҳуқуқий жараённинг давом этиши мумкинлигини кўрсатади.

Умуман олганда, мазкур суд иши фақатгина ҳуқуқий соҳадаги можаро эмас, балки сўз эркинлиги, ижтимоий тармоқларда фикр билдириш ва инсон шаънини ҳимоя қилиш мавзусидаги ижтимоий баҳсларнинг янги босқичини бошлаб берди. Бу эса, ўз навбатида, жамоатчиликда ижтимоий тармоқлардаги муносабат маданиятини янада яхшилаш кераклиги ҳақидаги муҳокамаларни кучайтирди.

Ушбу мақолада қайд этилган ҳолатлар томонларнинг баҳс-мунозаралари якунини ифода этиб таҳририятнинг нуқтаи назарини ифода этмайди.