Tashanovning Facebook'dagi posti qimmatga tushdi: sud qanday qaror chiqardi?

Toshkent davlat yuridik universitetining ikki nafar taniqli professor-o‘qituvchisi va inson huquqlari sohasida faolligi bilan tanilgan «Ezgulik» jamiyati rahbari Abdurahmon Tashanov o‘rtasidagi nizo yuzasidan bo‘lib o‘tgan sud jarayoni yakunlandi. Ushbu mojaro, ayniqsa, ijtimoiy tarmoqlarda katta muhokamalarga sabab bo‘lgan edi.

Ma’lum qilinishicha, 23 may kuni Fuqarolik ishlari bo‘yicha Mirobod tumanlararo sudida mazkur bahsli ish bo‘yicha yakuniy qaror qabul qilindi. Sudya Behzod Sagatov raisligida o‘tkazilgan ushbu sud jarayoni yopiq shaklda bo‘lib o‘tgan va unda Toshkent davlat yuridik universiteti o‘qituvchilari Razzoq Altiyev va Otabek Narziyev foydasiga inson huquqlari faoli Abdurahmon Tashanovdan 50 million so‘m miqdorida ma’naviy zarar undirish haqida qaror chiqarilgan.

Shu bilan birga, sud inson huquqlari himoyachisiga Facebook ijtimoiy tarmog‘ida e’lon qilingan va ko‘plab bahs-munozaralarga sabab bo‘lgan «Sizga achinaman, janoblar!» nomli post uchun rasman uzr so‘rash va raddiya berish majburiyatini ham yuklagan.

Mazkur mojaroga sabab bo‘lgan holat 2025 yilning 28 fevralida yuz bergan edi. O‘shanda Toshkent davlat yuridik universitetining professor-o‘qituvchilari Razzoq Altiyev va Otabek Narziyev inson huquqlari bo‘yicha faolligi bilan tanilgan Abdurahmon Tashanovga nisbatan sudga murojaat qilishgan. Ular Abdurahmon Tashanov tomonidan Facebook tarmog‘ida chop etilgan «Sizga achinaman, janoblar!» nomli post tufayli o‘z shaxsiy qadr-qimmatlari va professional obro‘yiga jiddiy zarar yetganini iddao qilishgan edi.

Professor-o‘qituvchilar o‘z arizasida Abdurahmon Tashanovdan ushbu postni olib tashlash, ommaviy ravishda uzr so‘rash va rasmiy raddiya chop etish bilan birga, o‘zlariga yetkazilgan ma’naviy zararni kompensatsiya qilish uchun 200 million so‘m miqdorida mablag‘ undirishni talab qilishgan. Sud jarayoni davomida, nizo taraflari o‘rtasidagi bahs-munozaralar va qizg‘in tortishuvlar bo‘lib o‘tgan.

Tashanov tomoni o‘z navbatida ushbu post universitet o‘qituvchilarining avvalroq uning inson huquqlari sohasidagi faoliyatiga qarshi yozgan tanqidiy va salbiy fikrlariga javob tariqasida e’lon qilinganini va bu postning ortida hech qanday g‘arazli yoki shaxsiy manfaat bo‘lmaganini ta’kidlagan. Biroq, sud professor-o‘qituvchilar tomonidan taqdim etilgan dalillarni asosli deb topgan va Abdurahmon Tashanovning postida ularning obro‘siga dog‘ tushiradigan iboralar borligini inobatga olgan holda qaror qabul qilgan.

Sud qaroridan so‘ng ijtimoiy tarmoqlarda faoliyat olib boruvchi turli ekspertlar, huquqshunoslar va jurnalistlar mazkur voqeani keng muhokama qilib, ushbu holatning so‘z erkinligi, shaxsiy fikr bildirish huquqi va uning cheklanish chegaralari haqida bahs-munozaralar olib borishmoqda.

Ayrim huquqshunoslar sudning bunday qaror chiqarishi shaxsning obro‘-e’tiborini himoya qilish zarurligi bilan bog‘liq bo‘lib, bu kabi nizolarda qat’iy huquqiy yondashuv talab etilishini bildirmoqda. Shu bilan birga, inson huquqlari sohasidagi boshqa faollar bu qarorning fuqarolarning fikr bildirish erkinligiga salbiy ta’sir qilishi mumkinligini ta’kidlashmoqda.

Mutaxassislar mazkur ishning ko‘rib chiqilishi va sud tomonidan chiqarilgan qaror ijtimoiy tarmoqlarda o‘z fikr-mulohazalarini bayon etuvchilarning kelgusida yanada ehtiyotkorroq bo‘lishlari uchun bir ogohlantirish ekanini qayd etishmoqda. Bu holat shaxsiy fikr erkinligi va shaxsning qadr-qimmati o‘rtasidagi nozik chegarani yana bir bor ko‘rsatib berdi.

Hozirda Abdurahmon Tashanov va uning advokatlari sudning mazkur qaroriga qarshi apellyatsiya tartibida yuqori instansiyalarga murojaat qilish masalasini muhokama qilishmoqda. Bu esa mazkur mojaro bo‘yicha huquqiy jarayonning davom etishi mumkinligini ko‘rsatadi.

Umuman olganda, mazkur sud ishi faqatgina huquqiy sohadagi mojaro emas, balki so‘z erkinligi, ijtimoiy tarmoqlarda fikr bildirish va inson sha’nini himoya qilish mavzusidagi ijtimoiy bahslarning yangi bosqichini boshlab berdi. Bu esa, o‘z navbatida, jamoatchilikda ijtimoiy tarmoqlardagi munosabat madaniyatini yanada yaxshilash kerakligi haqidagi muhokamalarni kuchaytirdi.

Ushbu maqolada qayd etilgan holatlar tomonlarning bahs-munozaralari yakunini ifoda etib tahririyatning nuqtayi nazarini ifoda etmaydi. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!