Ресей Ғылым академиясы жылдар бойы тоқтап қалған үлкен идеяны қайта жандандыруда - Обь өзенінің ағысының бір бөлігін Орталық Азияға, соның ішінде Өзбекстанға бағыттау мүмкіндігі тағы да ғылыми талқылау орталығына шықты. Бұл туралы РБК хабарлады.
Негізгі мақсат - көршілес аймақтардағы су тапшылығы, шөлейттену қаупі және әлеуметтік-экономикалық мәселелерді азайту. Қырғи-қабақ соғыс жылдарында ұсынылған "Сібір өзендерін бұру" жобасы қазіргі заманға бейімделіп, қайта қаралуда. Енді суды ашық каналдар емес, заманалық жабық қысымды құбырлар жүйесі арқылы жеткізу мүмкіндігі талқылануда.
Қазан айында өткен Ресей Ғылым академиясының Жер туралы ғылымдар бөлімінің жиналысында осы бағыттағы стратегия, қауіптер мен мүмкіндіктер жан-жақты талқыланды. Ғалымдар трансшекаралық су бөлінісі, климаттың өзгеруі және Орталық Азия елдерінің болашақ дамуына әсерін талдау қажеттігін атап өтті.
Су проблемалары институтының ғылыми директоры Виктор Данилов-Данилян осы бағыттағы ғылыми-зерттеу жұмыстарын мемлекеттік гранттар арқылы қаржыландыруды ұсынды. Талқылауда екі негізгі сценарий алға тартылды:
1. Об өзенінің суын Қазақстан-Өзбекстан шекарасындағы Арал өңіріне бағыттау;
2. Печора және Солтүстік Двина ағындарын Волга бассейніне беру мүмкіндігін зерттеу.
Зерттеушілердің пікірінше, мұндай ауқымды гидротехникалық шешімдер тек Ресей ғана емес, Орталық Азиядағы су балансына да оң әсер етуі мүмкін.
Ұсынылған тұжырымдамалардың бірі - 2100 км ұзындықтағы жеті бағытты жабық қысым құбырының құрылысы. Есеп-қисаптарға қарағанда, бірінші кезеңнің өзі жылына кем дегенде 5,5 миллиард текше метр су бере алады. Егер қажеттілік артса, бұл көлемді үш-төрт есе көбейтуге болады. Соған қарамастан, "Полипластик" компаниясы мұндай ірі жобалардың бастамашысы емес екенін және олардың ұсыныстары ғылыми сипатқа ие екенін мәлімдеді.
Академик Роберт Нигматулин Орталық Азиядағы су және энергия тапшылығы қарқынды түрде күшейіп келе жатқанын атап өтті. Оның айтуынша, Обь өзенінің ағысының тіпті аз бөлігі де (20-70 текше км/жылына) арктикаға жылу жүктемесін азайта алады.
Алайда жобаның тым қымбаттығы үлкен проблема болып тұр. "IES Инжиниринг және Консалтинг" компаниясының есептеуінше, жобаны жүзеге асыру кемінде 100 миллиард долларды қажет етеді, ал құрылыс мерзімі он жылдан кем болмайды. Мысал ретінде Ливиядағы Ұлы жасанды өзен мен Калифорния акведуктері келтірілді.
Ескертеміз, КСРО кезінде де Сібір суларын Орталық Азияға бағыттау жобасы 20 жыл талқыланған, бірақ 1986 жылы экономикалық тиімділігі төмен деп танылып, ресми түрде тоқтатылған болатын.
Қазір жаһандық климаттың өзгеруі, су ресурстарының азаюы және Арал өңіріндегі экологиялық дағдарыс салдарынан бұл идея қайтадан күн тәртібіне шықты. Ғалымдар жобаның практикалық немесе практикалық еместігі туралы нақты ғылыми қорытынды беру үшін ауқымды зерттеулер қажет екенін айтады.
“Zamin”-ді Telegram-нан оқыңыз!
«Меҳмон» тобындағы келушілер бұл жарияланымға пікір қалдыра алмайды.
