Өзбекстан үкіметі ірі мемлекеттік транспорт компанияларындағы шығындарды оңтайландыру бойынша ауқымды бағдарлама бастады. “Өзбекстан темір жолдары”, Uzbekistan Airways және Uzbekistan Airports компанияларына өз қызметтері құнын 20 пайызға төмендету тапсырылды.
Бұл шара, Президент Шавкат Мирзиёев төрағалығымен жақында өткен жиналыста 2026 жылға белгіленген макроэкономикалық көрсеткіштер аясында елдің экономикалық тиімділігін арттыру және бәсекеге қабілеттілікті күшейту стратегиясының бір бөлігі ретінде бекітілген. Транспорт министрі Илҳом Махкамов Өзбекстан 24 телеарнасына берген соңғы сұхбатында шығындарды қысқарту жөніндегі тапсырма жыл басында компанияларға берілгенін растады.
Ол мақсатқа жету үшін нақты іс-шаралар жоспары әзірленгенін, тапсырманы орындаудың түпкі мерзімі 2025 жылдың соңы екенін мәлімдеді. Сонымен қатар, Транспорт министрлігі алдағы бір апта ішінде үш ірі транспорт компаниясының 2026 жылға шығындарды оңтайландыру және өзіндік құнын төмендету міндеттерін айқындаушы жеке қаулы қабылдауды жоспарлауда.
Бұл қадамдар халыққа көрсетілетін транспорт қызметтері бағасының едәуір өсуі аясында іске асырылуда. Ұлттық статистика комитетінің мәліметінше, соңғы бір жылда ішкі бағыттарда жолаушылар әуе билеттерінің бағасы 57,3 пайызға өскен.
Бұл көрсеткіш бойынша әуе билеттері тек жүргізуші курстары (73,3 пайыз) және сәбіз (57,5 пайыз) бағасы өсімінен кейін тұр. Биылғы жылдың наурыз айында Uzbekistan Airways басқарма төрағасы Шухрат Худойқұлов президенттің әуе билеттерінің бағасын ұстап тұру және баға белгілеу үдерісін қатаң бақылау туралы тапсырмасы жайлы хабарлаған еді.
Кейінірек, мамыр айында Бәсекелестікті дамыту және тұтынушылар құқығын қорғау комитеті әуе компанияларына билеттердің жасанды тапшылығын тудыруға болмайтыны туралы ескерту жасаған. Осыдан соң, Uzbekistan Airways өзінің еншілес кәсіпорны Silk Avia-мен бірге кейбір ішкі бағыттарда бағаларды төмендету туралы жариялады.
Бұған дейін, монополияға қарсы орган өкілдері әуе билеттерінің жоғары бағасының негізгі себептерінің бірі ретінде авиакеросин тапшылығын көрсеткен еді. Бұл отын түрі билет бағасының жартысынан көбін құрайды.
Сонымен бірге, орган нарықта бәсекелестікті шектеу жағдайларын анықтамаған. Трансформация процесі тек баға саясатын ғана емес, басқа салаларды да қамтиды.
Мемлекеттік транспорт компаниялары Moody’s, Fitch Ratings және Standard & Poor’s секілді “үлкен үштік” рейтинг агенттіктерінен кредиттік рейтингтер алуды орындауда. Сондай-ақ, тікелей сатып алулар жүйесін мұқият аудиттен өткізу жоспарланған.
Махкамовтың айтуынша, барлық тапсырмаларды сөзсіз орындау үшін егжей-тегжейлі іс-шаралар жоспары әзірленеді. Реактивті ұшақтар үшін негізгі отын түрі болып табылатын авиакеросин төмен қату температурасымен ерекшеленуі керек.
Мысалы, кең таралған TS-1 маркасы -60°C-тан төмен температурада қатады. Бұл маңызды, өйткені ұшу биіктігіндегі сыртқы ауа температурасы -65°C немесе одан төмен болуы мүмкін.
