Өзбекстанда сот тәжірибесін талдау экологиялық қылмыстар саласында алаңдатарлық жағдайларды анықтады. 2024 жыл мен 2025 жылдың бірінші жартысында табиғатты қорғау заңдарын бұзуымен байланысты 220 қылмыстық іс қаралды.
Бұл істер бойынша 403 тұлға айыпталушы ретінде тартылса, 213 іс бойынша 393 адамға айыптау үкімі шығарылды, қалған 7 іс (10 адамның қатысуымен) әртүрлі себептермен жабылды.
Қылмыстарға жасалған талдау бойынша, ең жиі кездесетін құқық бұзушылықтар флора мен фаунаға қатысты заң бұзушылықтар екені анықталды. 2024 жылы жануарлар мен өсімдіктер дүниесін пайдалану ережелерін бұзғаны үшін 116 адам сотталса, 2025 жылдың алғашқы 6 айында тағы 77 адам жауапқа тартылды.
Екінші орында егіндік, орман және өзге өсімдіктерді бүлдіру немесе жоюға байланысты қылмыстар тұр. Мұндай құқық бұзушылықтар үшін 2024 жылы 73 адам, 2025 жылдың алғашқы жартысында 21 адам жауапқа тартылған.
Экологиялық қылмыстардың географиялық таралуында белгілі бір заңдылықтар байқалады. 2024 жылы Қарақалпақстан Республикасы экологиялық қылмыстар саны бойынша елде көш бастап, жалпы жағдайдың 15 пайызын құрады.
Одан кейінгі орындарда Жызақ және Сырдария облыстары (әрқайсысы 12 пайыз), Сурхандария облысы (11 пайыз) және Ферғана облысы (10 пайыз) болған. Ал 2025 жылдың бірінші жартысында Қарақалпақстан (26 пайыз) мен Самарқанд облысында (23 пайыз) экологиялық қылмыстар саны бойынша көш бастады.
Қылмыстармен қатар, соттар экология саласындағы әкімшілік құқық бұзушылықтарды да қарастырды. 1,5 жылдық кезең ішінде 2 737 адамның қатысуымен 2 466 әкімшілік іс қаралып, 2 235 іс бойынша 2 478 адам әкімшілік жауапкершілікке тартылды.
231 іс (259 адамның қатысуымен) әртүрлі себептерге байланысты жабылды. Географиялық тұрғыдан әкімшілік құқық бұзушылықтардың жартысы Қарақалпақстан, Бухара, Самарқанд, Сырдария және Ташкент облыстарына тиесілі.
Аталған статистикалық мәліметтер экологиялық қылмыстар мен әкімшілік құқық бұзушылықтардың алдын алу бойынша шараларды күшейту қажеттігін көрсетеді. Әсіресе, Қарақалпақстан Республикасы мен Самарқанд облысындағы жағдайға ерекше назар аудару қажет.
«Жасыл аймақ» бүкілхалықтық жобасы аясында Өзбекстанда жасыл аймақтарды кеңейту бойынша белсенді жұмыстар жүргізілуде. 2025 жылдың көктемінде бүкіл республика бойынша 137 миллион ағаш және бұта көшеттері отырғызылды.
Бұл іс-шара экологиялық жағдайды жақсарту және климат өзгерісінің жағымсыз әсерлерімен күресудің ұзақ мерзімді стратегиясының бір бөлігі болып табылады.
