Oʻzbekistonning harbiy salohiyati qanday?

^{Foto: Mudofaa vazirligi matbuot xizmati}
Ukraina va Yaqin Sharqda davom etayotgan mojarolar fonida harbiy qudrat va tayyorgarlik masalalari butun dunyo davlatlari uchun yanada dolzarb boʻlib bormoqda. Markaziy Osiyoda strategik joylashuvga ega boʻlgan Oʻzbekistonning harbiy salohiyati alohida e'tiborga loyiq.

Ammo bu salohiyat koʻpincha rasmiy ma'lumotlar cheklangani va Global Firepower Index (GFP) kabi xalqaro reytinglarda notoʻgʻri aks ettirilishi tufayli past baholanadi. Progressiv islohotlar markazi direktori Mirshohid Aslanov inobatga olinishi kerak boʻlgan omillar haqida ma'lumot berdi.

Oʻzbekistonning harbiy qudratini qayta koʻrib chiqish

Oʻzbekistonning harbiy imkoniyatlari va strategik resurslari hali ham toʻliq oʻrganilmagan, chunki GFP kabi reytinglar bir qator muhim omillarni hisobga olmaydi. GFP mamlakatlarni ishchi kuchi, moliyaviy resurslar, qurol-aslaha, geografik joylashuv, tabiiy boyliklar, logistika va mudofaa byudjeti boʻyicha baholaydi. Biroq uning 2024 yilgi reytingida Oʻzbekiston 62-oʻrindan 65-oʻringa tushib, Markaziy Osiyo mintaqasidagi etakchilik oʻrnini boy berdi.

Biroq, ma'lumotlardagi nomuvofiqliklar tufayli ushbu reyting Oʻzbekistonning haqiqiy harbiy salohiyatini toʻgʻri aks ettirmaydi.

Zaxira kuchlari: E'tibordan chetda qolgan strategik resurs

GFP bahosidagi eng jiddiy kamchiliklardan biri Oʻzbekistonning zaxira kuchlarini e'tiborga olmaslikdir, ular mavjud emas deb baholangan. “Oʻzbekiston Qurolli Kuchlari rezervidagi xizmat toʻgʻrisida”gi qonunga muvofiq, harbiy xizmatga yaroqli 18 yoshdan 35 yoshgacha boʻlgan barcha erkaklar zaxirada xizmat qilishi shart.

Ushbu demografik guruh taxminan 10 million kishini tashkil qiladi. Sogʻliq va bandlik cheklovlarini hisobga olgan taqdirda ham, zaxira kuchlari soni 5 milliondan oshadi. Ushbu ulkan zaxira Oʻzbekiston uchun ulkan strategik resurs boʻlib, uning mudofaa salohiyatini oshiradi va uzoq muddatli harbiy harakatlarga tayyorgarligini ta'minlaydi.

♦ Faol qoʻshinlar va Milliy gvardiya hissasi

GFP ma'lumotlariga koʻra, Oʻzbekistonning faol qoʻshinlari soni 48 000 nafarni, qoʻshimcha 20 000 nafar paramilitar xodimlarni tashkil etadi. Ammo Jahon banki ma'lumotlariga koʻra, faol qoʻshinlarning soni 68 000 nafarga yaqin. Bundan tashqari, paramilitar tizimning muhim tarkibiy qismi boʻlgan Milliy gvardiya 30 000 nafardan ortiq xodimga ega. Bu Oʻzbekistonning operativ imkoniyatlarini sezilarli darajada kengaytirib, milliy mudofaa uchun mustahkam asos yaratadi.

Mudofaa byudjeti: past baholangan koʻrsatkich

GFP Oʻzbekiston mudofaa byudjetini 796 million dollar deb koʻrsatadi, ammo haqiqiy koʻrsatkich 3 milliard dollarga yaqin. Ushbu tafovut mamlakatning qurolli kuchlarini modernizatsiya qilish va tayyorlashga sodiqligini koʻrsatadi.

Bundan tashqari, Oʻzbekistonning xarid qobiliyati pariteti (PPP) GFP tomonidan 270 milliard dollarga baholangan, aniq koʻrsatkich esa 319 milliard dollarni tashkil qiladi. Bunday mustahkam iqtisodiy poydevor mudofaa qobiliyatiga barqaror investitsiyalar kiritishni qoʻllab-quvvatlaydi, strategik va tezkor tayyorgarlikni ta'minlaydi.

Logistika va infratuzilma: Tayyorgarlikning poydevori

Oʻzbekiston yaxshi rivojlangan logistika infratuzilmasiga ega boʻlib, saqlash omborlari, ta'mirlash bazalari va uzoq muddatli harbiy operatsiyalar uchun zarur transport markazlarini oʻz ichiga oladi. Mamlakatning keng qamrovli temir yoʻl va avtomobil yoʻllari tarmogʻi qoʻshin hamda texnikani tez safarbar qilishni ta'minlab, strategik harakatchanlikni oshiradi.

Ushbu logistik afzalliklar jangovar shaylik va operativ moslashuvchanlikni saqlab turishda hal qiluvchi ahamiyatga ega, biroq ularga global baholashlarda hamon etarlicha e'tibor qaratilmagan.

Modernizatsiya va texnologik yutuqlar

Soʻnggi yillarda Oʻzbekiston muhim modernizatsiya ishlarini amalga oshirib, eskirgan uskunalarni zamonaviy tanklar, zirhli transport vositalari va raketa tizimlari bilan almashtirgan. Bundan tashqari, kiber mudofaa va elektron urushga boʻlgan investitsiyalar mamlakatning zamonaviy jangovar muhitlarda faoliyat yuritish qobiliyatini mustahkamladi.

Ushbu yutuqlar, hozirgi harbiy strategiya uchun juda muhim boʻlsa-da, global reytinglarda etarlicha yoritilmayapti.

Tayyorgarlik va xalqaro hamkorlik

Oʻzbekistonning qurolli kuchlari xalqaro standartlarga mos keladigan keng qamrovli tayyorgarlik dasturlaridan foydalanadi. Mustaqil ravishda va global hamkorlar bilan oʻtkaziladigan muntazam mashgʻulotlar harbiylarning taktik koʻnikmalar va kasbiy malakasini oshiradi.

Ushbu hamkorlik Oʻzbekiston armiyasining moslashuvchanligini va turli stsenariylarga tayyorligini oshiradi, uning mudofaa qobiliyatini yanada mustahkamlaydi.

Geosiyosiy ahamiyati va strategik resurslari

Markaziy Osiyoning qoq markazida joylashgan Oʻzbekistonning geografik oʻrni mintaqaviy tahdidlarga tez javob berish imkonini beruvchi strategik ustunlikni ta'minlaydi. GFP hudud va chegaralar kabi omillarni hisobga olsa-da, Oʻzbekistonning markaziy joylashuvining mintaqaviy xavfsizlik dinamikasiga koʻrsatadigan kengroq ta'sirini e'tibordan chetda qoldiradi.

Bundan tashqari, Oʻzbekistonning energetika mustaqilligi strategik boylik sifatida xizmat qiladi. Yiliga 46 milliard kub metrdan ortiq tabiiy gaz qazib olish va sezilarli miqdordagi koʻmir zaxiralari tufayli mamlakat tashqi resurslarga qaram boʻlmagan holda harbiy operatsiyalarni amalga oshira oladi.

Bunday oʻzini oʻzi ta'minlash uzoq muddatli harbiy tayyorgarlik va chidamlilik uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega.

Mirshohid Aslanov yuqoridagilardan kelib chiqib, quyidagilarni xulosa qildi:

• Global Firepower reytingi ma'lumotlar eskirgani va asosiy omillar toʻliq hisobga olinmagani sababli Oʻzbekistonning harbiy salohiyatini etarli darajada qamrab olmaydi. Zaxira kuchlari, aniq byudjet koʻrsatkichlari, logistika infratuzilmasi, modernizatsiya sa'y-harakatlari va energiya mustaqilligi kabi omillarni oʻz ichiga olgan qayta baholash Oʻzbekistonning harbiy kuchini yanada toʻliq va real tasvirlaydi.
  

"Bunday qayta baholash nafaqat Oʻzbekistonning jahon reytingidagi oʻrnini oshiradi, balki uning mintaqaviy barqarorlik va xavfsizlikni ta'minlashdagi muhim rolini ham koʻrsatadi", deydi Progressiv islohotlar markazi direktori. “Zamin” yangiliklarini “Telegram”da kuzatib boring