O‘zbekistonda sun’iy intellektni suiiste’mol qilish uchun javobgarlik joriy etildi

O‘zbekistonda sun’iy intellekt texnologiyalarining kundalik hayotga tezkor kirib kelishi va rivojlanishi fonida qonunchilik organlari ushbu sohani tartibga solish bo‘yicha qat’iy choralar ko‘rdi. Oliy Majlis Senatining o‘n birinchi yalpi majlisida bir qator amaldagi qonun hujjatlariga muhim qo‘shimcha va o‘zgartirishlar kiritishni nazarda tutuvchi qonun loyihasi ko‘rib chiqildi va tasdiqlandi.

Ushbu o‘zgarishlarning asosiy maqsadi sun’iy intellekt tizimlaridan foydalanishni, xususan, fuqarolarning shaxsiy ma’lumotlarini qayta ishlash bo‘yicha nazorat qilish uchun huquqiy asos yaratishdir. Majlisda ishtirok etgan senatorlar respublikada so‘nggi yillarda nafaqat sun’iy intellekt texnologiyalaridan foydalanishning barqaror o‘sishi, balki ushbu soha bilan bog‘liq loyihalarga moliyalashtirish hajmining sezilarli darajada oshishini ta’kidladilar.

Shu sababli, texnologiyalarni yanada rivojlantirish hamda fuqarolarning huquq va erkinliklarini himoya qilishni ta’minlaydigan aniq huquqiy chegaralarni yaratish zarurati paydo bo‘ldi. Qabul qilingan qonun mamlakat qonunchiligi tarixida birinchi marta “sun’iy intellekt” atamasining rasmiy ta’rifini belgilaydi.

Shuningdek, hujjatda davlat siyosatining ushbu sohadagi asosiy yo‘nalishlari aniq ko‘rsatilgan va nazorat hamda monitoring olib boruvchi vakolatli organning vakolatlari belgilangan. Yangi qonunning muhim jihatlaridan biri sun’iy intellekt yordamida axborot resurslari yaratish va turli axborot tizimlarini boshqarishda umumiy qoida va tartiblarni o‘rnatishdir.

Fuqarolarning shaxsiy ma’lumotlarini sun’iy intellekt algoritmlari asosida qayta ishlashda ishonchli himoyani ta’minlashga alohida e’tibor qaratilgan. Qonun loyihasi fuqarolar va tashkilotlarning sun’iy intellektdan noqonuniy foydalanish orqali shaxsiy ma’lumotlarni qayta ishlash yoki tarqatishda javobgarligini joriy etadi.

Qonunbuzarlarga 50 dan 100 bazaviy hisoblash miqdorigacha jarima yoki ayrim hollarda 15 sutkagacha ma’muriy qamoq jazosi qo‘llaniladi. Shuningdek, huquqbuzarlik sodir etishda foydalanilgan texnik vositalar musodara qilinadi.

Muhim yangiliklardan biri sun’iy intellekt yordamida yaratilgan axborot resurslarini majburiy markirovka qilish talabi bo‘ldi. Bu foydalanuvchilarga mazkur kontent mashina tomonidan yaratilganligini bilish imkonini beradi.

Qonunda bunday resurslar va tizimlar inson huquqlari, hayoti, sog‘lig‘i, erkinligi, sha’ni, qadr-qimmati va Konstitutsiya bilan kafolatlangan boshqa ajralmas huquqlarga tahdid solmasligi qat’iy belgilangan. Hujjatda yana bir muhim qoidaga ko‘ra, fuqarolarning huquq va erkinliklariga ta’sir qiluvchi qarorlarni qabul qilish jarayonida faqat sun’iy intellekt algoritmlariga tayanish taqiqlanadi.

Bu esa muhim masalalarda yakuniy qarorni inson qabul qilishini ta’minlaydi va mashinalarning xatolari yoki xolis bo‘lmagan qarorlar qabul qilish xavfini kamaytiradi. Senat a’zolari fikriga ko‘ra, ushbu qonunning qabul qilinishi O‘zbekistonda sun’iy intellekt texnologiyalarining xavfsiz va mas’uliyatli rivojlanishi uchun mustahkam huquqiy zamin yaratadi.

Yangi qoidalar fuqarolarning ma’lumotlarini himoya qilish darajasini oshiradi va turli sohalarda tobora ko‘proq joriy etilayotgan raqamli xizmatlarga jamiyat ishonchini mustahkamlaydi. Qonun Senat tomonidan bir ovozdan ma’qullandi va yaqin orada kuchga kiradi.

“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!