Jigar — bu organizmdagi asosiy filtr sifatida faoliyat ko‘rsatadi. U qonni zararli moddalardan tozalab, tanadagi vitaminlar va minerallarni saqlaydi, yallig‘lanish jarayonlarini nazorat qiladi va energiya ishlab chiqaradi. Biroq, jigar kasalliklari ko‘pincha belgilarisiz rivojlanadi, shuning uchun ko‘p hollarda ularni kech aniqlash mumkin. Bunday patologiyalarni vaqtli aniqlash uchun zamonaviy tibbiyotda qanday tekshiruvlar amalga oshiriladi?
Virusologiya ilmiy-tadqiqot instituti direktori, akademik Erkin Musaboyev mazkur masalada o‘z fikrlarini bildirdi.
— Jigar bilan bog‘liq patologiyalar har doim charchoq, og‘izda achchiq ta’m, ko‘ngil aynishi, teri va ko‘zlar sariqqa aylanishi, o‘ng tomonda qovurg‘a ostida og‘riq, peshob va axlat rangi o‘zgarishi kabi ko‘rsatkichlar bilan namoyon bo‘ladi, — deydi mutaxassis. — Bunday holatda quyidagi tashxis usullaridan foydalanish tavsiya etiladi:
Dastlabki tekshiruv terapevt tomonidan amalga oshiriladi. U bemorning shikoyatlarini eshitib, uning holatini baholaydi va agar zarur bo‘lsa, gastroenterolog, gepatolog, onkolog yoki infeksionist kabi soha mutaxassislariga yo‘naltirish mumkin.
Laborator tahlillar olish talab etiladi. Ularning turini shifokor belgilaydi. Misol uchun, umumiy oqsil ko‘rsatkichlari jigarning oqsillar sintezini ko‘rsatadi. Agar bu ko‘rsatkich me’yordan ko‘paysa, bu jigarning yallig‘lanishi yoki suvsizlanishini ko‘rsatishi mumkin, agar kamaysa — sirroz, gepatit yoki toksik shikastlanishning belgisi.
Bilirubin — qizil qon tanachalari parchalanganda jigarda hosil bo‘ladigan sariq pigmentdir. Agar bilirubinning konsentratsiyasi ortib ketsa, bu jigar yoki o‘t yo‘llari kasalliklari bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.
ALT (alaninaminotransferaza) — jigar hujayralari shikastlanganda chiqadigan fermentdir. Agar uning darajasi oshsa, bu gepatit, toksik zaharlanish yoki yog‘li gepatozdan xabar beradi.
AST (aspartataminotransferaza) — nafaqat jigar, balki yurak va mushaklar bilan bog‘liq fermentdir. Bu fermentning darajasining ortishi gepatit yoki sirrozning belgisi bo‘lishi mumkin.
Albumin me’yorini tekshirish jigar yetishmovchiligi yoki sirrozni aniqlashda foydalaniladi. Shundan tashqari, gepatit sinamalari, AFP va boshqa ko‘plab tahlillar ham shu maqsadda o‘tkaziladi.
Bemorga instrumental tekshiruvlar ham amaliyotga qo‘yiladi. Ushbu tekshiruvlarga UTT, KT, MRT va elastometriya kabi tashxis usullari kiradi.
Agar zarurat bo‘lsa, og‘ir holatlarda, masalan, fibroz, o‘smalar yoki kamyob kasalliklarda, maxsus sinamalar olinishi ham mumkin.
Bunday aniqlash usullari jigar kasalliklarini erta aniqlash va davolashda muhim rol o‘ynaydi. Ushbu tekshiruvlar orqali jigarning holatini monitoring qilish va zarur choralar ko‘rish mumkin.
