Жигар — бу организмдаги асосий фильтр сифатида фаолият кўрсатади. У қонни зарарли моддалардан тозалаб, танадаги витаминлар ва минералларни сақлайди, яллиғланиш жараёнларини назорат қилади ва энергия ишлаб чиқаради. Бироқ, жигар касалликлари кўпинча белгиларисиз ривожланади, шунинг учун кўп ҳолларда уларни кеч аниқлаш мумкин. Бундай патологияларни вақтли аниқлаш учун замонавий тиббиётда қандай текширувлар амалга оширилади?
Вирусология илмий-тадқиқот институти директори, академик Эркин Мусабоев мазкур масалада ўз фикрларини билдирди.
— Жигар билан боғлиқ патологиялар ҳар доим чарчоқ, оғизда аччиқ таъм, кўнгил айниши, тери ва кўзлар сариққа айланиши, ўнг томонда қовурға остида оғриқ, пешоб ва ахлат ранги ўзгариши каби кўрсаткичлар билан намоён бўлади, — дейди мутахассис. — Бундай ҳолатда қуйидаги ташхис усулларидан фойдаланиш тавсия этилади:
-
Дастлабки текширув терапевт томонидан амалга оширилади. У беморнинг шикоятларини эшитиб, унинг ҳолатини баҳолайди ва агар зарур бўлса, гастроэнтеролог, гепатолог, онколог ёки инфекционист каби соҳа мутахассисларига йўналтириш мумкин.
-
Лаборатор таҳлиллар олиш талаб этилади. Уларнинг турини шифокор белгилайди. Мисол учун, умумий оқсил кўрсаткичлари жигарнинг оқсиллар синтезини кўрсатади. Агар бу кўрсаткич меъёрдан кўпайса, бу жигарнинг яллиғланиши ёки сувсизланишини кўрсатиши мумкин, агар камайса — цирроз, гепатит ёки токсик шикастланишнинг белгиси.
Билирубин — қизил қон таначалари парчаланганда жигарда ҳосил бўладиган сариқ пигментдир. Агар билирубиннинг концентрацияси ортиб кетса, бу жигар ёки ўт йўллари касалликлари билан боғлиқ бўлиши мумкин.
АЛТ (аланинаминотрансфераза) — жигар ҳужайралари шикастланганда чиқадиган ферментдир. Агар унинг даражаси ошса, бу гепатит, токсик заҳарланиш ёки ёғли гепатоздан хабар беради.
АСТ (аспартатаминотрансфераза) — нафақат жигар, балки юрак ва мушаклар билан боғлиқ ферментдир. Бу ферментнинг даражасининг ортиши гепатит ёки циррознинг белгиси бўлиши мумкин.
Альбумин меъёрини текшириш жигар етишмовчилиги ёки циррозни аниқлашда фойдаланилади. Шундан ташқари, гепатит синамалари, АФП ва бошқа кўплаб таҳлиллар ҳам шу мақсадда ўтказилади.
-
Беморга инструментал текширувлар ҳам амалиётга қўйилади. Ушбу текширувларга УТТ, КТ, МРТ ва эластометрия каби ташхис усуллари киради.
-
Агар зарурат бўлса, оғир ҳолатларда, масалан, фиброз, ўсмалар ёки камёб касалликларда, махсус синамалар олиниши ҳам мумкин.
Бундай аниқлаш усуллари жигар касалликларини эрта аниқлаш ва даволашда муҳим роль ўйнайди. Ушбу текширувлар орқали жигарнинг ҳолатини мониторинг қилиш ва зарур чоралар кўриш мумкин.
