Ашаддий жиноятчи оиласида туғилиб, ёшлигида қаровсиз қолган болаларнинг аксарияти ўзи тушиб қолган муҳитдан чиқиб кета олмайди ва жиноят содир этишга мойил бўлиб улғаяди.
Бироқ гарчи жиноят олами билан ёнма-ён яшаса ҳам фавқулодда истеъдоди ёки бошқа сабаблар билан муваффақият қозонган инсонлар ҳам етарлича бор. АҚШлик Майкл Оэр ана шундайлардан бири ҳисобланади.
Майклнинг отаси ашаддий жиноятчи, онаси эса гиёҳванд моддалар истеъмолига ружу қўйган, ўзи эса кўча дайдиси эди. Шундай бўлса ҳам у жиноят кўчасига кириб кетмайди. Истеъдоди орқали АҚШдаги машҳур спортчилардан бирига айланади ва миллионлаб доллар маблағ ишлаб топади.
2009 йилда Майкл Оэр америкача футбол лигасида қатнашаётган «Балтимор Рэйвенс» жамоаси билан шартнома имзолайди. Шартномада у беш йил давомида жамоадан 13,8 миллион доллар маош олиши белгиланганди. Жиноятчилик авж олган муҳитда, оғир шароитда қорни нонга тўймай ўсган қора танли йигитнинг бундай натижага эришиши жуда катта муваффақият эди.
Оғир ўтган болалик ва америкача футбол
Майкл Оэр 1986 йил 28 майда Теннеси штатидаги Мемфис шаҳрида кўп болали оилада туғилади. У оилада ўн иккинчи фарзанд эди.
Майклнинг отаси ашаддий жиноятчи бўлиб, кўп вақтини қамоқхонада ўтказар, онаси эса маст қилувчи ичимликлар ва гиёҳванд моддалар истеъмол қилишга берилиб қолганди.
Оиладаги бундай ҳолат туфайли Майкл ва унинг ака-укалари, опа-сингиллари доимий равишда қаровсиз қолишарди. Улар мактабга ҳам боришмас, вақтлари асосан кўчада ўтарди.
Майклнинг ўзлаштириши жуда ёмон бўлиб, биринчи ва иккинчи синфларни икки йилдан ўқиганди. Мактаб директорлари Майклни ўз мактабида кўришни хоҳламас, шу сабабли у тўққиз йилда ўн бир марта мактаб алмаштиради.
Гарчи Майкл жуда ёмон муҳитда туғилиб улғайган бўлса ҳам у на маст қилувчи ичимликлар, на гиёҳванд моддалар истеъмол қилишга ружу қўймайди. Ана шу омил уни жиноят оламига кириб кетишдан сақлаб қолади.
Мактабнинг юқори синфида ўқиб юрганида Майклнинг отасини қамоқхонада ўлдиришади. Ўша пайтларда унга турли оилалар бир неча бор бошпана беришади.
Бироқ Майкл уларнинг биронтасида узоқ вақт қолмайди. Характерларнинг тўғри келмаслиги ва боланинг ўқишни хоҳламаслиги ортидан уни ҳеч бир оила фарзандликка қабул қилмасди.
Шу сабабли Майкл бошпана берган оилаларнинг биридан ўзи чиқиб кетса, иккинчисидан уни қувиб солишади. Шу тариқа Майкл қисқа вақтда бир нечта оила билан яшаб кўради ва уларнинг биронтасида қололмайди.
Ҳар гал қайсидир оиладан чиқиб кетар экан, у кўча-кўйда ётиб юришга мажбур бўлади. Отасининг вафотидан кейин унинг автомеханик бўлган дўсти Майклга бошпана беради. Бироқ орадан кўп ўтмасдан у ҳам Майклни уйидан қувиб юборади. Шундан сўнг ўсмир ёшда бўлган Майкл яна кўчада қолади.
Майклнинг тана тузилиши тенгдошларидан анча йирик бўлиб, у мактабда ўқиб юрган пайтларидаёқ америкача футбол ўйнарди. Уни жамоадошлари, синфдошлари «Катта Майкл» деб аташарди.
Навбатдаги мактабдан қувилган пайтида унинг ўйинини анчадан буён кузатиб келаётган бошқа мураббий Майклни ўзи ишлаётган мактабга таклиф қилади. Мураббийнинг мақсади Майклни мактаб жамоасида ўйнатиш эди.
Мураббий Майкл мактаб учун керакли ўқувчи эканига директорни кўндиради. Шу тариқа Майкл навбатдаги мактабга ўтади. У янги мактабида ҳам ўқимас, бундан ўқитувчилар директорга арз қилишарди. Директор эса Майклни мактаб жамоасидаги ўйинлари учун кечирарди.
Майкл 17 ёшда эканида мактаб ўқувчилари ўртасида ўтказиладиган мусобақанинг энг яхши ўйинчиси деб топилади. Шу билан бирга йил кашфиёти деб топилган беш нафар спортчидан бири бўлади.
Орадан бир йил ўтиб навбатдаги оиладан қувилган Оэрни кўчада ўтирганида эр хотин Лиэйнн ва Шон Тиулар кўриб қолишади. Улар Майклни уйларига олиб кетишади. Ўша пайтда у мактабнинг битирувчи синфида ўқирди.
Лиэйнн Майклни ёқтириб қолади ва эри билан уни фарзандликка қабул қилишади. Оиланинг икки нафар фарзанди бор эди. Майкл ўгай укалари билан яхши чиқишиб кетади. Улар Майклнинг янги оилага кўникиб кетишида ёрдам беришади. Майкл аёл ва унинг эрини ўз ота-онасидай кўра бошлайди.
Шундан сўнг аёл Майклнинг билимини ошириш учун бир нечта ўқитувчи ёллайди. Майкл мактабга ҳам қатнаш билан бирга уйга келиб дарс бераётган ўқитувчилардан яхши билим олади ва ўша йили коллежда бюджет ҳисобидан ўқиш имкониятини қўлга киритади.
Ўшанда Майклга бирданига бир нечта – Теннеси, Алабама ва Шимолий Каролина коллежлари таклиф билан чиқади. У Миссисипи университетини танлайди.
Майклнинг бу иши Талабалар спорти миллий ассоциацияси ходимларида шубҳа уйғотади. Чунки уни боқиб олган Шон Тиу Миссисипи университетида ишлар, университетнинг америкача футбол жамоаси мураббийи унинг оилавий дўсти эди.
Ассоциация ходимлари Майкл билан суҳбат ўтказишади ва унинг Миссисипи университетини танлашига боқиб олган ота-онаси таъсир кўрсатганми йўқми шуни сўрашади.
Майкл уларга танлов ўзиники бўлганини айтади ва шу тариқа бу иш ёпилади. Шундан сўнг Майкл университетда ўқиш билан бирга унинг футбол жамоасида ўйнай бошлайди.
Майкл тўрт йил университет жамоасида ўйнайди ва ўша йилларда ўн бешга яқин шахсий ва жамоавий совринларни қўлга киритади.
Профессионал фаолият
Майкл 2009 йилда университетни битиргач унга бир қанча жамоалар харидор бўлишади. У «Балтимор Рэйвенс» жамоаси билан шартнома имзолайди.
Шартномада Майкл беш йилда 13,8 миллион доллар маош олиши белгиланганди. Бу жамоа билан шартномаси ниҳоясига етгач Майкл «Теннеси Тайтенс» жамоаси сафига ўтади.
Бироқ у 2014 йилда оёғидан жиддий жароҳат олади ва кейинги ўйинларда қатнаша олмайди. Жароҳатни даволагандан кейин Майкл олдинги спорт формасини тиклай олмайди ва орадан уч йил ўтиб спортчилик фаолиятини якунлайди.
Машҳурлик
Майкл университет жамоасида ўйнай бошлаган йилларда у ҳақда The New York Times газетасида «Катта Майкл ҳақида баллада» сарлавҳаси билан мақола эълон қилинади.
Шундан сўнг АҚШлик ёзувчи Майкл Льюис америкача футбол тарихи ҳақида «Кўринмас томон: ўйин тажрибаси» асарини ёзади. Асарнинг биринчи қисмида футбол тарихи, иккинчи қисмида эса Майклнинг ҳаёти тасвирланганди.
Асар китоб ҳолида чоп этилгач Майкл машҳур бўлиб кетади. Кўп ўтмай Майкл Льюиснинг китоби асосида филм суратга олинади.
Орадан йиллар ўтиб 2018 йилда Майкл бошидан ўтказган ҳодисалар ҳақида китоб ёзади. «Муваффақиятга қандай эришиш мумкин? — дайдиликдан ҳайратланарли машҳурликкача» деб номланган асарга танқидчилар яхши баҳо беришади.
Майк асарида бошидан ўтказган воқеалар асосида ўсмирларга оғир синовларига дуч келганда таслим бўлмасликни уқтиради. Қийин вазиятга тушиб қолганда ундан қандай чиқиб кетиш бўйича турли маслаҳатлар беради.
Майкл ҳақида филм
2009 йилда Майклнинг ҳаёти ҳақидаги асар билан танишган машҳур режиссёр Жон Ли Хэнкок филм олишга қарор қилади. Филмнинг сценарийсини Майкл Льюис ва Хэнкок ҳамкорликда ёзишади.
Режиссёр бош ролга актёр топишда бироз машаққатга дуч келади. Чунки Майклнинг гавдаси жуда баҳайбат бўлиб, унинг ролига мос тушадиган таниқлироқ актёр йўқ эди. Борларининг эса ёши Майклнинг ёшига тўғри келмасди.
Ана шундай вазиятда Жон Ли Хэнкок унча таниқли бўлмаган актёр Куинтон Ааронни Майкл ролини ўйнаш учун таклиф қилади. Майклни боқиб олган ва унга ҳаётда ўз ўрнини топишида кўмак берган аёл ролини Ҳолливуднинг таниқли актрисаси Сандра Баллок ўйнайди.
Филм тақдимоти 2009 йилда ўтказилади. 2010 йил бошида жаҳон прокатига чиқарилади. Филм жуда катта муваффақият қозонади ва ўзига сарфланган пулдан ўн баробар кўп ишлаб беради.
Продюсер филмга 29 миллион доллар сарфлайди. Филм прокатидан эса 310 миллион доллар йиғилади. Бу кўрсаткич билан филм Ҳолливуд тарихида сарфланган пулларга нисбатан жуда катта сумма йиғиб берган филмлар орасида юқори ўринларни эгаллайди.
Филм ўша йили кино оламидаги энг нуфузли Оскар мукофотига номзод бўлади. Сандра Баллок айнан шу филмдаги роли учун Энг яхши актриса мукофотини қўлга киритади.
Филм бошқа кўплаб танловларда ҳам юқори баҳо олади ва унинг ижодкорлари кўплаб совринларни қўлга киритишади. Жумладан, Сандра Баллок шу филмдаги роли учун «Олтин глобус», АҚШ киноактёрлари гильдияси, Critic’s Choice Award, People’s Choice Awards ва Washington D.C. Area Film Critics Association Award каби танловларда Энг яхши актриса совринларини қўлга киритади.
Филм катта экранларга чиққач Куинтон Аарон ҳам машҳур бўлиб кетади ва кўплаб мукофотларда «Энг яхши актёр» номинациясида номзод бўлади.
Хотима
Майкл Оэр – бу дунёда инсон бой ва обрўли оилада туғилмаган бўлса ҳам юксакликка эриша олишининг ёрқин мисолларидан биридир. Ўн бир ака-ука ва опа-сингил, гиёҳванд моддаларга ружу қўйган она, жиноятчи ота, кўчадаги бошпанасиз ҳаёт, васийлар ҳамда мактабларнинг доимий ўзгариб туриши, дўстларнинг етишмаслиги – булар Майклнинг Лиэйнн ва Шон Тиулар оиласига бориб қолишидан олдидаги оғир кечган ҳаёти эди.
Лиэйнн ва Шон Тиуларнинг ўсмирга бўлган ишончи, унинг меҳнатсеварлиги ва ўзини энг яхши кўрсатишга интилиши туфайли Оэр катта муваффақиятга эришди ва ўз номини Америка футболи тарихига ёза олди.
Бошпанасиз кечган оғир ҳаёти болани синдирмади, аксинча, унинг иродасини тоблади. Майклнинг оиласи, дўстлари ва танишлари унинг жуда меҳрибон, камтарин, оғир-босиқ одам эканини таъкидлашади.
Улар Майкл жаҳлдорлигини ва қаттиққўллигини фақат футбол майдонида кўрсатади дейишади.
Айни пайтда Майкл ўзи ташкил этган хайрия фонди фаолияти билан шуғулланади, оғир аҳволга тушиб қолган инсонларга ёрдамлашади. Кўп вақтини оиласи – ўзини қашшоқликдан олиб чиққан ва яхши ҳаётга йўлланма берган одамлар билан ўтказади.
Ғайрат Йўлдош тайёрлади.
“Замин” янгиликларини “Telegram”да кузатиб боринг
