Ёшлар депрессияси: ижтимоий тармоқлар ўсмирларнинг кайфиятини қандай ўзгартирмоқда?

Ҳозирги замонда интернет ва ижтимоий тармоқлар ҳар биримиз ҳаётининг ажралмас қисмига айланган. Бироқ яқинда ўтказилган тадқиқот ўсмирлар руҳияти учун бу тармоқларнинг фойдасидан кўра зарари кўпроқ бўлиши мумкинлигини кўрсатди. Сан-Франсискодаги Калифорния университетининг олимлари томонидан амалга оширилган кенг қамровли тадқиқот натижаларига кўра, ижтимоий тармоқларда кўпроқ вақт ўтказиш ўсмирларда депрессия белгиларининг кучайишига олиб келмоқда.

Тадқиқот муаллифи, университетнинг педиатрия кафедраси доценти, тиббиёт фанлари доктори Жейсон Нагата бошчилигидаги олимлар гуруҳи томонидан, 9-10 ёшдаги 12 минг нафарга яқин болалар маълумотлари таҳлил қилинган. Ушбу болаларнинг ривожланиши уч йил давомида кузатилиб, 12-13 ёшга етган даврида ҳам яна бир бор қайта кўриб чиқилган. Таҳлил натижалари эса ташвишли манзарани очиб берган.

Олимлар фикрича, ўсмирларнинг ижтимоий тармоқларда ўтказган вақти қанчалик кўп бўлса, уларнинг руҳий ҳолати шунчалик ёмонлашган. Бу жараён бир томонлама бўлиб, акс ҳолат кузатилмаган: яъни депрессия ҳолати кучлироқ бўлган болалар ижтимоий тармоқларда кўпроқ вақт ўтказмаган. Демак, айнан ижтимоий тармоқларнинг ортиқча истеъмоли ўсмирларда депрессияни келтириб чиқарувчи асосий сабаблардан бири ҳисобланади.

Тадқиқот натижаларига кўра, 3 йил давомида болаларнинг ижтимоий тармоқларда ўтказган вақти кунига ўртача 7 дақиқадан 73 дақиқагача кескин ўсган. Бу эса ўсмирларда кузатилган депрессия белгилари 35 фоизга ошишига олиб келган. Ҳатто кунига бир соатдан ортиқ ижтимоий тармоқларда вақт ўтказиш ўсмирларнинг кайфияти ва ўзини ўзи ҳис қилишига салбий таъсир кўрсатиши маълум бўлди.

Мутахассислар бу жараённинг сабаблари сифатида ижтимоий тармоқлардаги негатив контент, солиштирув, руҳий зўриқиш ва виртуал муҳитдаги доимий босимни кўрсатмоқда. Ўсмирлар ижтимоий тармоқларда кўп вақт ўтказган сайин ўзларини тенгдошлари билан таққослай бошлайди. Бу эса ўз навбатида уларнинг ўзларига бўлган ишончини пасайтиради ва руҳий тушкунликка олиб келади.

Тадқиқот муаллифлари ота-оналар ва таълим муассасаларига бу масалада кўпроқ эътибор қаратиш, болаларнинг ижтимоий тармоқларда ўтказган вақтини назорат қилиш ва уларга интернетдан фойдаланиш маданиятини ўргатиш кераклигини тавсия қилмоқда.

Шу билан бирга, олимлар депрессия белгиларининг кучайишига йўл қўймаслик учун ўсмирларга реал ҳаётдаги мулоқот ва фаолиятлар кўпайиши муҳимлигини алоҳида таъкидлайди. Болалар ва ўсмирларнинг ижтимоий тармоқлардан чекланган ҳолда фойдаланиши уларнинг руҳий соғлиғини сақлашда катта аҳамият касб этади.

Zamin.uz таҳририяти ёшларимиз саломатлиги ва келажаги учун интернетдан тўғри фойдаланишни тарғиб қилади ва барча ота-оналарни, таълим муассасаларини бу масаладаги масъулиятни ҳис қилишга чақиради. Чунки ўсмирларнинг соғлом келажаги бугунги куннинг асосий вазифасидир. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!