Ўзбекистонда болаларнинг таълими ниқоби остида амалга оширилаётган дахшатли ҳолатлар фош қилинди. Ота-оналар ишонган, болалар таълим оляпти деб ўйланган уйлар аслида шафқатсиз жазо ва қийноқлар масканига айлангани аён бўлди.
ИИВ матбуот хизматининг маълум қилишича, Сурхондарё ва Наманган вилоятларидаги ноқонуний диний мактаблар давлат идоралари томонидан фош қилинган. Бу мактаблар шахсий уйларда ташкил этилган бўлиб, болалар ҳар куни жисмоний таъқиб, калтак ва таҳдидлар билан тўқнаш келган. Бундай муаммоли мактаблардаги таълим учун эса ота-оналар ойига 100 долларгача пул тўлаб турган.
Сурхондарё вилоятининг Бойсун туманида 25 ёшли шахс ўз уйини мактабга айлантириб, тўққиз нафар болага марта ойидан бери ноқонуний дарс ўтган. Афсуски, бу дарсларда билим беришдан кўра, жазолаш асосий услуб бўлган. Бир бола ўзи шахсан калтакланганини айтган, бошқаларининг танасида эса кўплаб кўкариш ва жароҳатлар қайд этилган. Суд-тиббий экспертиза ана шу шикастларнинг оғирлигини расмий қайд этмоқда.
Айнан шу каби аҳвол Наманганда ҳам кузатилди. Янгинаманган туманида 58 ёшли шахс 17 нафар болани ноқонуний тарзда ўқитган ва ҳар бир бола учун ота-оналардан 100 доллардан пул талаб қилган. Бу одамга нисбатан 241-модда бўйича баённома расмийлаштирилди — у диний таълим бериш тартибини бузганликда айбланмоқда.
Энг аламлиси шундаки, бу ҳолатларга ота-оналарнинг ўзлари сабаб бўлган. Улар фарзандларининг соғлиғига, тинчлигига бепарво бўлиб, нафақат пул тўлашган, балки фақат ташқи белгилар кўриниб қолганидан сўнггина кўз очишган. Болаларнинг уқалари, қўл ва орқа қисмидаги жароҳатлар шунчалик кўпки, ҳатто шифокорлар ҳам ҳужжатлаштиришда қийналган.
Қонунчиликка кўра, болаларни тарбиялаш ва таълим бериш бўйича мажбуриятларни бажармаган ота-оналарга нисбатан ҳам 47-модда асосида баённома тузилди. Бу модда болаларнинг ҳуқуқларини таъминлашни рад этган шахсларга нисбатан маъмурий жавобгарлик белгилайди.
Ҳозирда тергов ишлари бошланган. Масъул шахслар ўз қилмишлари учун жавоб бериши кутилмоқда. Аммо асосий масала шундаки — бу ҳолатлар тизимли муаммони очиб ташлаяпти. Яъни, ота-оналар томонидан назоратсиз қолган ва фақат диний таълим билан чекланган муҳитда болалар қандай хавфларга дуч келишини кўрсатмоқда.
Келажакда бу каби воқеаларнинг олдини олиш учун нафақат ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар, балки жамиятнинг ўзи ҳам кузатувчи, назорат қилувчи ва керак бўлса, мурожаат этувчи вазифасини бажариши зарур. Баъзи ота-оналарнинг билимсизлиги ёки беэътиборлиги болалар ҳаётига дахл қилмаслиги шарт.
Давлат томонидан мактабгача ва мактаб ёшидаги болалар учун назорат тизимлари янада кучайтирилиши, таълим муассасаларига лицензиясиз фаолият юритиш имкони бўлмаслиги керак. Бундан ташқари, болалар билан ишловчи ҳар қандай шахс қатъий текширувлардан ўтказилиши шарт.
Бу фожеа ҳар бир ота-онага, ҳар бир устозга, ва жамиятнинг ўзининг диққатини уйғотиши керак. Болаларнинг соғлом ва хавфсиз муҳитда ўсиши учун ҳар биримиз жавобгармиз. Бу нафақат ҳуқуқий, балки маънавий мажбурият ҳамдир.
«Замин»ни Telegram’да ўқинг!
