O‘zbekistonda bolalarning ta’limi niqobi ostida amalga oshirilayotgan daxshatli holatlar fosh qilindi. Ota-onalar ishongan, bolalar ta’lim olyapti deb o‘ylangan uylar aslida shafqatsiz jazo va qiynoqlar maskaniga aylangani ayon bo‘ldi.
IIV matbuot xizmatining ma’lum qilishicha, Surxondaryo va Namangan viloyatlaridagi noqonuniy diniy maktablar davlat idoralari tomonidan fosh qilingan. Bu maktablar shaxsiy uylarda tashkil etilgan bo‘lib, bolalar har kuni jismoniy ta’qib, kaltak va tahdidlar bilan to‘qnash kelgan. Bunday muammoli maktablardagi ta’lim uchun esa ota-onalar oyiga 100 dollargacha pul to‘lab turgan.
Surxondaryo viloyatining Boysun tumanida 25 yoshli shaxs o‘z uyini maktabga aylantirib, to‘qqiz nafar bolaga marta oyidan beri noqonuniy dars o‘tgan. Afsuski, bu darslarda bilim berishdan ko‘ra, jazolash asosiy uslub bo‘lgan. Bir bola o‘zi shaxsan kaltaklanganini aytgan, boshqalarining tanasida esa ko‘plab ko‘karish va jarohatlar qayd etilgan. Sud-tibbiy ekspertiza ana shu shikastlarning og‘irligini rasmiy qayd etmoqda.
Aynan shu kabi ahvol Namanganda ham kuzatildi. Yanginamangan tumanida 58 yoshli shaxs 17 nafar bolani noqonuniy tarzda o‘qitgan va har bir bola uchun ota-onalardan 100 dollardan pul talab qilgan. Bu odamga nisbatan 241-modda bo‘yicha bayonnoma rasmiylashtirildi — u diniy ta’lim berish tartibini buzganlikda ayblanmoqda.
Eng alamlisi shundaki, bu holatlarga ota-onalarning o‘zlari sabab bo‘lgan. Ular farzandlarining sog‘lig‘iga, tinchligiga beparvo bo‘lib, nafaqat pul to‘lashgan, balki faqat tashqi belgilar ko‘rinib qolganidan so‘nggina ko‘z ochishgan. Bolalarning uqalari, qo‘l va orqa qismidagi jarohatlar shunchalik ko‘pki, hatto shifokorlar ham hujjatlashtirishda qiynalgan.
Qonunchilikka ko‘ra, bolalarni tarbiyalash va ta’lim berish bo‘yicha majburiyatlarni bajarmagan ota-onalarga nisbatan ham 47-modda asosida bayonnoma tuzildi. Bu modda bolalarning huquqlarini ta’minlashni rad etgan shaxslarga nisbatan ma’muriy javobgarlik belgilaydi.
Hozirda tergov ishlari boshlangan. Mas’ul shaxslar o‘z qilmishlari uchun javob berishi kutilmoqda. Ammo asosiy masala shundaki — bu holatlar tizimli muammoni ochib tashlayapti. Ya’ni, ota-onalar tomonidan nazoratsiz qolgan va faqat diniy ta’lim bilan cheklangan muhitda bolalar qanday xavflarga duch kelishini ko‘rsatmoqda.
Kelajakda bu kabi voqealarning oldini olish uchun nafaqat huquqni muhofaza qiluvchi organlar, balki jamiyatning o‘zi ham kuzatuvchi, nazorat qiluvchi va kerak bo‘lsa, murojaat etuvchi vazifasini bajarishi zarur. Ba’zi ota-onalarning bilimsizligi yoki bee’tiborligi bolalar hayotiga daxl qilmasligi shart.
Davlat tomonidan maktabgacha va maktab yoshidagi bolalar uchun nazorat tizimlari yanada kuchaytirilishi, ta’lim muassasalariga litsenziyasiz faoliyat yuritish imkoni bo‘lmasligi kerak. Bundan tashqari, bolalar bilan ishlovchi har qanday shaxs qat’iy tekshiruvlardan o‘tkazilishi shart.
Bu fojea har bir ota-onaga, har bir ustozga, va jamiyatning o‘zining diqqatini uyg‘otishi kerak. Bolalarning sog‘lom va xavfsiz muhitda o‘sishi uchun har birimiz javobgarmiz. Bu nafaqat huquqiy, balki ma’naviy majburiyat hamdir.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
