Организмда қандай модда етишмаслиги натижасида ширинликка бўлган иштиёқ кучаяди?

^{Фото: Elle}
Агар организмда бирон бир витамин, минерал ёки бошқа зарур моддалар етишмаса, у бу ҳақда сигнал беради. Худди шу нарса ширинликлар билан ҳам содир бўлади: ширинликка ўчлик ҳам аслида организмда баъзи элементлар етишмаслиги натижасида пайдо бўлади, деб ёзади Elle.

Ширинлик истеъмол қилишни ёқтирасизми? Организмга нима етишмаяпти?
Агар тўсатдан ширинлик истеъмол қилмоқчи бўлсангиз, организмда қуйидаги муаммолар мавжуд бўлиши мумкин:
- хром етишмовчилиги;
- фосфор танқислиги;
- триптофан даражасининг пасайиши;
- магний танқислиги.

Агар бутун ёки кўп миқдордаги шоколад истеъмол қилиш истаги бўлса, унда организмда магний етарли эмас. Бу, шунингдек, углерод етишмовчилиги туфайли ҳам бўлиши мумкин. Қандай бўлмасин, бу шакарли маҳсулотларга ўчлик ва уларни кўп истеъмол қилиш учун сабаб эмас. Чунки организм учун хавфсиз ва соғломроқ ечим топиш мумкин.

Ушбу сабаблардан бирини йўқ қилиш организмнинг ҳолатини нормаллаштиришга имкон беради. Агар муаммо бирор нарса етишмаслиги туфайли юзага келган бўлса, унда табиий балансни тўлдириш керак.

Ҳаммаси триптофан ҳақида
Триптофан аминокислота бўлиб, унинг етишмаслиги турли муаммоларга олиб келади. У саломатликнинг қуйидаги жиҳатлари учун жавобгардир:
- яхши кайфият билан таъминлайди;
- уйғунликни тарғиб қилади;
- меҳнат самарадорлигини оширади;
- янги маълумотларни ўрганиш истагини уйғотади
- бу гормон одамнинг зўриқиш ҳолатларда ҳам ҳиссий жиҳатдан барқарор бўлишига ёрдам беради;
- чекишни ва спиртли ичимликларни тезроқ ташлашга ёрдам беради;
- агрессивлик даражасини пасайтиради, асабийлашишни йўқ қилади;
- ҳиссий стресс ва ташвиш билан курашади;
- уйқу сифатини яхшилашга ёрдам беради;
- қисқа вақт ичида фаол дам олишга ёрдам беради.

Триптофан етишмовчилиги инсоннинг ҳиссий ҳолатига катта таъсир қилади. Бусиз организм бахтли ҳис қилиш учун масъул бўлган серотонин ишлаб чиқаришни тўхтатади. Олимлар депрессияга учраган одамларнинг организмида триптофан миқдори жуда паст эканини исботлаган.

Ширинликларга бўлган иштиёқ бу модданинг етишмаслигининг асосий аломатидир, аммо ҳаммаси бу эмас. Шу билан бирга, бошқа муаммолар ҳам пайдо бўлиши мумкин: вазн камайиши, тери дерматити, диарея, асабийлашиш, стресс, ташвиш даражасининг ошиши, уйқусизлик, хотира ва мия фаолиятининг бузилиши, концентрациянинг ёмонлашиши.

Агар триптофан етишмовчилиги белгилари кузатилса, шифокор билан маслаҳатлашишни унутмаслик лозим. Унинг организмда ортиқча бўлиши ҳам саломатликка салбий таъсир қилади. Кўп миқдорда у заифлик ва иситмани келтириб чиқаради.

Сифатли ва тўғри овқатланиш туфайли организм етарли миқдорда триптофанга эга бўлади. Бу нафақат ўзни ҳис қилишни яхшилайди, асаб тизими ва ҳиссий ҳолат билан боғлиқ муаммоларни бартараф этади, балки турли хил асорат ва касалликлардан қочишга ёрдам ҳам беради. Шунингдек, триптофан инсонга керак бўлган ягона модда эмас. Озиқланиш тўлиқ бўлиши керак, яъни барча керакли микро ва макро элементларни ўз ичига олиши керак.

Триптофан даражасини қандай ошириш мумкин?
Курка ва товуқ гўшти, товуқ жигари, қўй гўшти, мол жигари, тухум, қизил ва қора икра, балиқ, турли хил пишлоқлар, сут маҳсулотлари, ёнғоқлар, ловия, қора шоколад, қуритилган ўрик, қўзиқорин каби маҳсулотлардан ушбу аминокислотани олиш мумкин.

Аммо триптофанга бой озиқ-овқатларни истеъмол қилишнинг ўзи етарли эмас. У шунчаки организм томонидан осон сўрилмайди. Бунинг учун қуйидаги витамин ва элементлар талаб қилинади:

- тез углеводлар;
- В витамини;
- темир;
- магний.

Организмга триптофанни тўлиқ сингдиришга ёрдам берадиган энг яхши маҳсулот оддий товуқ жигаридир. У юқоридаги барча моддаларга бой, шунингдек, катталар ва болалар учун турли хил рецептларга кўра пишириш мумкин.

Фосфор: ширинликка бўлган эҳтиёжнинг яна бир сабаби
Ширинликка бўлган иштиёқнинг яна бир сабаби фосфор танқислиги бўлиши мумкин. Ушбу аломат билан бир қаторда қуйидаги омиллар мавжуд бўлиши керак:
- иштаҳанинг пасайиши;
- доимий заифлик ҳисси;
- тез чарчаш;
- қўл ва оёқлар увишади;
- бўғимларда оғриқ;
- асоссиз қўрқув ҳисси.

Шунингдек, агар одам лейкемия, гипертиреоз ёки фенол, бензол билан заҳарланган бўлса, фосфор етишмовчилиги пайдо бўлиши мумкин.

Агар тўсатдан машқ қилишни бошлаган бўлсангиз ёки қаттиқ оқсилли парҳезга ўтган бўлсангиз ва шу билан бирга ширинликларга бўлган иштиёқ кескин ошган бўлса, унда ушбу элементни текшириб кўриш тавсия этилади.

Фосфор етишмаслигини кўрсатадиган яна бир омил — бу рационда магний ёки темирнинг кўпайиши. Бу моддалар организм томонидан маълум элементларнинг сўрилишига тўсқинлик қилади. Фосфор ҳам улардан биридир.

Озиқ-овқат маҳсулотлари таркибидаги хром
Олдинги моддалардан фарқли ўлароқ, организмдаги хром даражасини озиқ-овқат билан ошириш жуда қийин. Бунинг сабаби шундаки, унда фақат ушбу элементга бой маҳсулотлар мавжуд. Ушбу модда танқислигини бартараф этиш учун дорихонада хром препаратларини сотиб олиш мумкин, аммо фақат мутахассис билан маслаҳатлашгандан кейин.

Хром сабзавот ва мевалар, дон маҳсулотлари, зираворлар, дуккаклилар, гўшт, балиқ маҳсулотлари, денгиз маҳсулотлари, жигар, пишлоқда мавжуд. Шифокорлар бу маҳсулотларни минимал ишлов бериш билан пиширишни тавсия қилади, чунки иссиқлик улардаги хром бирикмаларини йўқ қилиши мумкин. Бу организмнинг ушбу моддани сингдирмаслигига олиб келади.

Хром организмда муҳим рол ўйнайди:
- ёмон холестеринни организмдан чиқариб ташлайди;
- вазнни сақлашга ёрдам беради;
- қалқонсимон безнинг ҳолатини тартибга солади;
- турли хил организм функцияларини тиклашга ёрдам беради;
- суякларни мустаҳкамлайди;
- қон босимини назорат қилади;
- инсулин таъсирини кучайтиради;
- қандли диабетнинг олдини олади;
- асоссиз қўрқув ва ташвиш туйғуларини камайтиради;
- чарчоқнинг олдини олади.

Хром етишмаслигини фақат ширинликларга бўлган иштиёқ билан баҳолаб бўлмайди. Ушбу аломат билан бирга бир ёки бир нечта омиллар мавжуд бўлиши керак. Буларга қуйидагилар киради: асаб тизими билан боғлиқ муаммолар, организмдаги глюкоза даражасининг ошиши, ортиқча вазн.

Шунингдек, ортиқча хром ҳам саломатликка салбий таъсир қилади. Бу аллергик реакциялар, психологик муаммолар, жигар, буйраклар касалликлари ва саратон ривожланишининг кучайишига олиб келади.

Хром етишмовчилиги
Бу қуйидаги сабабларга кўра юзага келиши мумкин:
- глюкозадан тез-тез фойдаланиш;
- шоколад ва газланган ичимликларни истеъмол қилиш;
- оқсилли озиқ-овқатларни рациондан чиқариб ташлаш билан боғлиқ парҳезлар;
- юқумли касалликлар;
- организмда кальцийни кўплиги;
- жисмоний фаолликни ошириш.

Сабабсиз ширинлик истеъмол қилиш
Профессионал психологларнинг фикрига кўра, ширин таомларга патологик эҳтирос инсонда севги, меҳр, эътибор етишмаслиги, бахтсиз ва ўзига ишончсиз бўлганда пайдо бўлади. Бундай одамлар ўз ҳаётларида маълум бир воқеани бошдан кечиради, шундан сўнг улар ширинлик ва тортлардан таскин топади.

Кейинчалик ривожланган ҳолатларда бундай истаклар патологик ташвиш, шахсиятнинг бузилиши ва доимий депрессияни кўрсатади. Чунки ширинлик антидепрессант, тинчлантирувчи воситадир.

Ширинликка бўлган иштиёқнинг бошқа сабаблари
Физиологик нуқтаи назардан, одамлар ширинликларни чексиз миқдорда қуйидаги сабабларга кўра истеъмол қилади:

Организмда глюкоза етишмаслиги. Бу шунчаки энергия етишмаслиги билан тавсифланади. Кўпинча зўриқиш, асабий таранглик, ноқулайлик, ортиқча ишларни бошдан кечиради ва ўз вақтида овқатланишни унутади. Организм буни ҳис қилади ва энергия етишмаслигидан унумли ишлай олмайди. Бундай ҳолда, ширинликлар овқатланиш билан алмаштирилади.

Қаттиқ очлик ҳисси. Ширинликлар уни тезда қондиради, организмни энергия билан тўйинтиради. Аммо очлик ҳисси жуда тез қайтади, бу эса глюкозани ортиқча истеъмол қилишга олиб келади.

Қаттиқ парҳезлар ҳам ширин нарса истеъмол қилишнинг патологик истагига олиб келиши мумкин. Организм очлик ҳисси билан кучаядиган ўзига хос стресс ҳолатига киради.

Гормонал бузилишлар кўпинча ширинликка ўчликни кучайиши билан бирга кузатилади. Аммо бир неча бўлак шоколад ҳам эҳтиёжларга жавоб бермаса, шифокорга мурожаат қилиш керак. “Замин” янгиликларини “Twitter”да кузатиб боринг