Organizmda qanday modda yetishmasligi natijasida shirinlikka bo‘lgan ishtiyoq kuchayadi?

^{Foto: Elle}
Agar organizmda biron bir vitamin, mineral yoki boshqa zarur moddalar yetishmasa, u bu haqda signal beradi. Xuddi shu narsa shirinliklar bilan ham sodir bo‘ladi: shirinlikka o‘chlik ham aslida organizmda ba’zi elementlar yetishmasligi natijasida paydo bo‘ladi, deb yozadi Elle.

Shirinlik iste’mol qilishni yoqtirasizmi? Organizmga nima yetishmayapti?
Agar to‘satdan shirinlik iste’mol qilmoqchi bo‘lsangiz, organizmda quyidagi muammolar mavjud bo‘lishi mumkin:
- xrom yetishmovchiligi;
- fosfor tanqisligi;
- triptofan darajasining pasayishi;
- magniy tanqisligi.

Agar butun yoki ko‘p miqdordagi shokolad iste’mol qilish istagi bo‘lsa, unda organizmda magniy yetarli emas. Bu, shuningdek, uglerod yetishmovchiligi tufayli ham bo‘lishi mumkin. Qanday bo‘lmasin, bu shakarli mahsulotlarga o‘chlik va ularni ko‘p iste’mol qilish uchun sabab emas. Chunki organizm uchun xavfsiz va sog‘lomroq yechim topish mumkin.

Ushbu sabablardan birini yo‘q qilish organizmning holatini normallashtirishga imkon beradi. Agar muammo biror narsa yetishmasligi tufayli yuzaga kelgan bo‘lsa, unda tabiiy balansni to‘ldirish kerak.

Hammasi triptofan haqida
Triptofan aminokislota bo‘lib, uning yetishmasligi turli muammolarga olib keladi. U salomatlikning quyidagi jihatlari uchun javobgardir:
- yaxshi kayfiyat bilan ta’minlaydi;
- uyg‘unlikni targ‘ib qiladi;
- mehnat samaradorligini oshiradi;
- yangi ma’lumotlarni o‘rganish istagini uyg‘otadi
- bu gormon odamning zo‘riqish holatlarda ham hissiy jihatdan barqaror bo‘lishiga yordam beradi;
- chekishni va spirtli ichimliklarni tezroq tashlashga yordam beradi;
- agressivlik darajasini pasaytiradi, asabiylashishni yo‘q qiladi;
- hissiy stress va tashvish bilan kurashadi;
- uyqu sifatini yaxshilashga yordam beradi;
- qisqa vaqt ichida faol dam olishga yordam beradi.

Triptofan yetishmovchiligi insonning hissiy holatiga katta ta’sir qiladi. Busiz organizm baxtli his qilish uchun mas’ul bo‘lgan serotonin ishlab chiqarishni to‘xtatadi. Olimlar depressiyaga uchragan odamlarning organizmida triptofan miqdori juda past ekanini isbotlagan.

Shirinliklarga bo‘lgan ishtiyoq bu moddaning yetishmasligining asosiy alomatidir, ammo hammasi bu emas. Shu bilan birga, boshqa muammolar ham paydo bo‘lishi mumkin: vazn kamayishi, teri dermatiti, diareya, asabiylashish, stress, tashvish darajasining oshishi, uyqusizlik, xotira va miya faoliyatining buzilishi, konsentratsiyaning yomonlashishi.

Agar triptofan yetishmovchiligi belgilari kuzatilsa, shifokor bilan maslahatlashishni unutmaslik lozim. Uning organizmda ortiqcha bo‘lishi ham salomatlikka salbiy ta’sir qiladi. Ko‘p miqdorda u zaiflik va isitmani keltirib chiqaradi.

Sifatli va to‘g‘ri ovqatlanish tufayli organizm yetarli miqdorda triptofanga ega bo‘ladi. Bu nafaqat o‘zni his qilishni yaxshilaydi, asab tizimi va hissiy holat bilan bog‘liq muammolarni bartaraf etadi, balki turli xil asorat va kasalliklardan qochishga yordam ham beradi. Shuningdek, triptofan insonga kerak bo‘lgan yagona modda emas. Oziqlanish to‘liq bo‘lishi kerak, ya’ni barcha kerakli mikro va makro elementlarni o‘z ichiga olishi kerak.

Triptofan darajasini qanday oshirish mumkin?
Kurka va tovuq go‘shti, tovuq jigari, qo‘y go‘shti, mol jigari, tuxum, qizil va qora ikra, baliq, turli xil pishloqlar, sut mahsulotlari, yong‘oqlar, loviya, qora shokolad, quritilgan o‘rik, qo‘ziqorin kabi mahsulotlardan ushbu aminokislotani olish mumkin.

Ammo triptofanga boy oziq-ovqatlarni iste’mol qilishning o‘zi yetarli emas. U shunchaki organizm tomonidan oson so‘rilmaydi. Buning uchun quyidagi vitamin va elementlar talab qilinadi:

- tez uglevodlar;
- V vitamini;
- temir;
- magniy.

Organizmga triptofanni to‘liq singdirishga yordam beradigan eng yaxshi mahsulot oddiy tovuq jigaridir. U yuqoridagi barcha moddalarga boy, shuningdek, kattalar va bolalar uchun turli xil retseptlarga ko‘ra pishirish mumkin.

Fosfor: shirinlikka bo‘lgan ehtiyojning yana bir sababi
Shirinlikka bo‘lgan ishtiyoqning yana bir sababi fosfor tanqisligi bo‘lishi mumkin. Ushbu alomat bilan bir qatorda quyidagi omillar mavjud bo‘lishi kerak:
- ishtahaning pasayishi;
- doimiy zaiflik hissi;
- tez charchash;
- qo‘l va oyoqlar uvishadi;
- bo‘g‘imlarda og‘riq;
- asossiz qo‘rquv hissi.

Shuningdek, agar odam leykemiya, gipertireoz yoki fenol, benzol bilan zaharlangan bo‘lsa, fosfor yetishmovchiligi paydo bo‘lishi mumkin.

Agar to‘satdan mashq qilishni boshlagan bo‘lsangiz yoki qattiq oqsilli parhezga o‘tgan bo‘lsangiz va shu bilan birga shirinliklarga bo‘lgan ishtiyoq keskin oshgan bo‘lsa, unda ushbu elementni tekshirib ko‘rish tavsiya etiladi.

Fosfor yetishmasligini ko‘rsatadigan yana bir omil — bu ratsionda magniy yoki temirning ko‘payishi. Bu moddalar organizm tomonidan ma’lum elementlarning so‘rilishiga to‘sqinlik qiladi. Fosfor ham ulardan biridir.

Oziq-ovqat mahsulotlari tarkibidagi xrom
Oldingi moddalardan farqli o‘laroq, organizmdagi xrom darajasini oziq-ovqat bilan oshirish juda qiyin. Buning sababi shundaki, unda faqat ushbu elementga boy mahsulotlar mavjud. Ushbu modda tanqisligini bartaraf etish uchun dorixonada xrom preparatlarini sotib olish mumkin, ammo faqat mutaxassis bilan maslahatlashgandan keyin.

Xrom sabzavot va mevalar, don mahsulotlari, ziravorlar, dukkaklilar, go‘sht, baliq mahsulotlari, dengiz mahsulotlari, jigar, pishloqda mavjud. Shifokorlar bu mahsulotlarni minimal ishlov berish bilan pishirishni tavsiya qiladi, chunki issiqlik ulardagi xrom birikmalarini yo‘q qilishi mumkin. Bu organizmning ushbu moddani singdirmasligiga olib keladi.

Xrom organizmda muhim rol o‘ynaydi:
- yomon xolesterinni organizmdan chiqarib tashlaydi;
- vaznni saqlashga yordam beradi;
- qalqonsimon bezning holatini tartibga soladi;
- turli xil organizm funksiyalarini tiklashga yordam beradi;
- suyaklarni mustahkamlaydi;
- qon bosimini nazorat qiladi;
- insulin ta’sirini kuchaytiradi;
- qandli diabetning oldini oladi;
- asossiz qo‘rquv va tashvish tuyg‘ularini kamaytiradi;
- charchoqning oldini oladi.

Xrom yetishmasligini faqat shirinliklarga bo‘lgan ishtiyoq bilan baholab bo‘lmaydi. Ushbu alomat bilan birga bir yoki bir nechta omillar mavjud bo‘lishi kerak. Bularga quyidagilar kiradi: asab tizimi bilan bog‘liq muammolar, organizmdagi glyukoza darajasining oshishi, ortiqcha vazn.

Shuningdek, ortiqcha xrom ham salomatlikka salbiy ta’sir qiladi. Bu allergik reaksiyalar, psixologik muammolar, jigar, buyraklar kasalliklari va saraton rivojlanishining kuchayishiga olib keladi.

Xrom yetishmovchiligi
Bu quyidagi sabablarga ko‘ra yuzaga kelishi mumkin:
- glyukozadan tez-tez foydalanish;
- shokolad va gazlangan ichimliklarni iste’mol qilish;
- oqsilli oziq-ovqatlarni ratsiondan chiqarib tashlash bilan bog‘liq parhezlar;
- yuqumli kasalliklar;
- organizmda kalsiyni ko‘pligi;
- jismoniy faollikni oshirish.

Sababsiz shirinlik iste’mol qilish
Professional psixologlarning fikriga ko‘ra, shirin taomlarga patologik ehtiros insonda sevgi, mehr, e’tibor yetishmasligi, baxtsiz va o‘ziga ishonchsiz bo‘lganda paydo bo‘ladi. Bunday odamlar o‘z hayotlarida ma’lum bir voqeani boshdan kechiradi, shundan so‘ng ular shirinlik va tortlardan taskin topadi.

Keyinchalik rivojlangan holatlarda bunday istaklar patologik tashvish, shaxsiyatning buzilishi va doimiy depressiyani ko‘rsatadi. Chunki shirinlik antidepressant, tinchlantiruvchi vositadir.

Shirinlikka bo‘lgan ishtiyoqning boshqa sabablari
Fiziologik nuqtai nazardan, odamlar shirinliklarni cheksiz miqdorda quyidagi sabablarga ko‘ra iste’mol qiladi:

Organizmda glyukoza yetishmasligi. Bu shunchaki energiya yetishmasligi bilan tavsiflanadi. Ko‘pincha zo‘riqish, asabiy taranglik, noqulaylik, ortiqcha ishlarni boshdan kechiradi va o‘z vaqtida ovqatlanishni unutadi. Organizm buni his qiladi va energiya yetishmasligidan unumli ishlay olmaydi. Bunday holda, shirinliklar ovqatlanish bilan almashtiriladi.

Qattiq ochlik hissi. Shirinliklar uni tezda qondiradi, organizmni energiya bilan to‘yintiradi. Ammo ochlik hissi juda tez qaytadi, bu esa glyukozani ortiqcha iste’mol qilishga olib keladi.

Qattiq parhezlar ham shirin narsa iste’mol qilishning patologik istagiga olib kelishi mumkin. Organizm ochlik hissi bilan kuchayadigan o‘ziga xos stress holatiga kiradi.

Gormonal buzilishlar ko‘pincha shirinlikka o‘chlikni kuchayishi bilan birga kuzatiladi. Ammo bir necha bo‘lak shokolad ham ehtiyojlarga javob bermasa, shifokorga murojaat qilish kerak. “Zamin” yangiliklarini “Instagram”da kuzatib boring