Moderna va Pfizer o‘zaro sudlashadi

^{Foto: Reuters}
Amerikaning Moderna biotexnologiya kompaniyasi Pfizer va BioNTech kompaniyalariga qarshi sudga da’vo arizasi bilan murojaat qildi, ular Comirnaty vaksinasini yaratishda Moderna o‘zining patentlangan mulki hisoblagan ishlanmalardan foydalangan. Kompaniya 26 avgust, juma kuni matbuot bayonotida Massachusets va Dyusseldorf sudlariga ariza topshirayotganini ma’lum qildi.

Moderna pozitsiyasiga ko‘ra, Amerikaning Pfizer kompaniyasi tomonidan Germaniyaning BioNTech shirkati bilan birgalikda ishlab chiqilgan COVID-19’ga qarshi Comirnaty vaksinasi kompaniyaning 2010 va 2016 yillar oralig‘ida ro‘yxatga olingan, shu jumladan, koronaviruslarni o‘rganish sohasidagi ishlanmalar bo‘yicha mRNK-vaksinalar «fundamental texnologiyasi» bo‘yicha patentlarini buzadi.

Da’vogarga ko‘ra, Pfizer va BioNTech o‘z vaksinalarini aynan Moderna ishlanmalaridan foydalangani tufayli yaratgan, bir qator testlardan so‘ng ularni ataylab boshqa variantlardan afzal ko‘rgan - shuning uchun farmatsevtika gigantlarining dueti o‘z vaksinalarini dunyodagi birinchi vaksina sifatida yaratishga muvaffaq bo‘lgan. Moderna o‘zining COVID-19’ga qarshi Spikevax vaksinasini biroz keyinroq taqdim etdi, ammo u Amerika Qo‘shma Shtatlarida Comirnaty bilan taqqoslanadigan miqdorda emlash uchun ishlatilgan.

Moderna 2022 yildagina sudga ariza kiritganini bildirdi, chunki 2020 yil oktabr oyida pandemiya davrida COVID-19’ga qarshi vaksina bo‘yicha ishlanmalariga «adolatli global foydalanish» majburiyatini olgan. Biroq, 2022 yil mart oyida virus tarqalishi bilan bog‘liq vaziyat o‘zgardi, natijada Moderna ishlanmalardan foydalanishga bo‘lgan yondashuvini qayta ko‘rib chiqishga qaror qildi va raqobatchilardan vaksinalarni keyingi ishlab chiqarish uchun ulardan foydalanishga tijorat litsenziyasini berish orqali «o‘z intellektual huquqlarini hurmat qilishni» so‘radi.

Shu bilan birga, kompaniya vaksinani past va o‘rta daromadli mamlakatlarda tarqatishni taqiqlamasligini va 2022 yil mart oyi boshigacha Comirnaty kompaniyasi sotilishiga yoki vaksinani sotish bilan bog‘liq zararlarga qarshi da’vo qilmasligini ta’kidladi.

«Biz ushbu da’volarni o‘zimiz ishlab chiqqan, milliardlab dollar sarmoya kiritgan va COVID-19 pandemiyasiga qadar patentlangan innovatsion mRNK texnologiya platformasini himoya qilish uchun keltirmoqdamiz», deb tushuntirdi Moderna bosh direktori Stefan Bansel. Misol tariqasida u kompaniyaning gripp, OIV, yurak-qon tomir kasalliklari va mRNK texnologiya platformasi foydalaniladigan kam uchraydigan saraton kasalliklariga qarshi dori vositalari ishlab chiqarilishini keltirdi.

COVID-19’ga qarshi vaksina chiqarilgandan beri Moderna raqobatchilari mRNK platformasiga asoslangan boshqa vaksinalardagi yutuqlarni e’lon qildi. 2021 yil iyun oyi o‘rtalarida BioNTech melanomaga qarshi kurashda yordam berishi kerak bo‘lgan o‘zining BNT111 mRNK-vaksinasini ishlab chiqishda ikkinchi bosqichga o‘tdi – nazorat guruhidagi sinovlarga.

Nemis kompaniyasi, shuningdek, bezgakka qarshi mRNK-vaksinasini yaratishning birinchi bosqichini kreditlarsiz va davlat yordamisiz mustaqil ravishda moliyalashini e’lon qildi, bu davrda preparatning bir nechta prototiplari yaratiladi. 2022 yil oxirida ularning eng istiqbollilarini klinik sinovdan o‘tkazishni boshlash rejalashtirilgan.

BioNTech kompaniyasining Pfizer bilan birgalikda vaksina yaratishdagi muvaffaqiyati shunchalik katta ediki, u 2020-2021 yillarda Germaniya yalpi ichki mahsuloti o‘sishini va mamlakatda saratonga qarshi dori vositalari hamda bezgakka qarshi vaksina ishlab chiqarishni tezlashtirdi, shuningdek, nemis farmatsevtika mahsulotlariga buyurtmalarni oshirdi va investorlarni boyitdi.

Shu tariqa, BioNTech asoschilari Ug‘ur Shahin va O‘zlem Turechi Comirnaty vaksinasi chiqarilgandan so‘ng Germaniyaning eng boy 10 fuqarosi ro‘yxatiga kirdi.

Egizak aka-uka Andreas va Tomas Shtryungmanlar eng badavlat nemislarga aylandi, ular BioNTech’ni tashkil etish uchun 180 million dollar mablag‘ ajratgan va 2021 yilda uning 47 foiz aksiyalariga egalik qilgan. “Zamin” yangiliklarini “Facebook”da kuzatib boring