Moderna ва Pfizer ўзаро судлашади

^{Фото: Reuters}
Американинг Moderna биотехнология компанияси Pfizer ва BioNTech компанияларига қарши судга даъво аризаси билан мурожаат қилди, улар Comirnaty вакцинасини яратишда Moderna ўзининг патентланган мулки ҳисоблаган ишланмалардан фойдаланган. Компания 26 август, жума куни матбуот баёнотида Массачусетс ва Дюсселдорф судларига ариза топшираётганини маълум қилди.

Moderna позициясига кўра, Американинг Pfizer компанияси томонидан Германиянинг BioNTech ширкати билан биргаликда ишлаб чиқилган COVID-19’га қарши Comirnaty вакцинаси компаниянинг 2010 ва 2016 йиллар оралиғида рўйхатга олинган, шу жумладан, коронавирусларни ўрганиш соҳасидаги ишланмалар бўйича мРНК-вакциналар «фундаментал технологияси» бўйича патентларини бузади.

Даъвогарга кўра, Pfizer ва BioNTech ўз вакциналарини айнан Moderna ишланмаларидан фойдалангани туфайли яратган, бир қатор тестлардан сўнг уларни атайлаб бошқа вариантлардан афзал кўрган - шунинг учун фармацевтика гигантларининг дуэти ўз вакциналарини дунёдаги биринчи вакцина сифатида яратишга муваффақ бўлган. Moderna ўзининг COVID-19’га қарши Spikevax вакцинасини бироз кейинроқ тақдим этди, аммо у Америка Қўшма Штатларида Comirnaty билан таққосланадиган миқдорда эмлаш учун ишлатилган.

Moderna 2022 йилдагина судга ариза киритганини билдирди, чунки 2020 йил октябрь ойида пандемия даврида COVID-19’га қарши вакцина бўйича ишланмаларига «адолатли глобал фойдаланиш» мажбуриятини олган. Бироқ, 2022 йил март ойида вирус тарқалиши билан боғлиқ вазият ўзгарди, натижада Moderna ишланмалардан фойдаланишга бўлган ёндашувини қайта кўриб чиқишга қарор қилди ва рақобатчилардан вакциналарни кейинги ишлаб чиқариш учун улардан фойдаланишга тижорат лицензиясини бериш орқали «ўз интеллектуал ҳуқуқларини ҳурмат қилишни» сўради.

Шу билан бирга, компания вакцинани паст ва ўрта даромадли мамлакатларда тарқатишни тақиқламаслигини ва 2022 йил март ойи бошигача Comirnaty компанияси сотилишига ёки вакцинани сотиш билан боғлиқ зарарларга қарши даъво қилмаслигини таъкидлади.

«Биз ушбу даъволарни ўзимиз ишлаб чиққан, миллиардлаб доллар сармоя киритган ва COVID-19 пандемиясига қадар патентланган инновацион мРНК технология платформасини ҳимоя қилиш учун келтирмоқдамиз», деб тушунтирди Moderna бош директори Стефан Бансел. Мисол тариқасида у компаниянинг грипп, ОИВ, юрак-қон томир касалликлари ва мРНК технология платформаси фойдаланиладиган кам учрайдиган саратон касалликларига қарши дори воситалари ишлаб чиқарилишини келтирди.

COVID-19’га қарши вакцина чиқарилгандан бери Moderna рақобатчилари мРНК платформасига асосланган бошқа вакциналардаги ютуқларни эълон қилди. 2021 йил июнь ойи ўрталарида BioNTech меланомага қарши курашда ёрдам бериши керак бўлган ўзининг BNT111 мРНК-вакцинасини ишлаб чиқишда иккинчи босқичга ўтди – назорат гуруҳидаги синовларга.

Немис компанияси, шунингдек, безгакка қарши мРНК-вакцинасини яратишнинг биринчи босқичини кредитларсиз ва давлат ёрдамисиз мустақил равишда молиялашини эълон қилди, бу даврда препаратнинг бир нечта прототиплари яратилади. 2022 йил охирида уларнинг энг истиқболлиларини клиник синовдан ўтказишни бошлаш режалаштирилган.

BioNTech компаниясининг Pfizer билан биргаликда вакцина яратишдаги муваффақияти шунчалик катта эдики, у 2020-2021 йилларда Германия ялпи ички маҳсулоти ўсишини ва мамлакатда саратонга қарши дори воситалари ҳамда безгакка қарши вакцина ишлаб чиқаришни тезлаштирди, шунингдек, немис фармацевтика маҳсулотларига буюртмаларни оширди ва инвесторларни бойитди.

Шу тариқа, BioNTech асосчилари Уғур Шаҳин ва Ўзлем Туречи Comirnaty вакцинаси чиқарилгандан сўнг Германиянинг энг бой 10 фуқароси рўйхатига кирди.

Эгизак ака-ука Андреас ва Томас Штрюнгманлар энг бадавлат немисларга айланди, улар BioNTech’ни ташкил этиш учун 180 миллион доллар маблағ ажратган ва 2021 йилда унинг 47 фоиз акцияларига эгалик қилган. «Замин» янгиликларини «Вконтакти»да кузатиб боринг