Xalifaning yahudiy astronomi

Abu Toyyib Sanad ibn Ali al-Yahudiy (taxminan 864 yilda vafot etgan) 8-asrda yashagan iroqlik yahudiy astronomi, tarjimon, matematik va abbosiylar xalifasi Ma’mun saroyida muhandis bo‘lib xizmat qilgan. Keyinchalik islomni qabul qilgan Sanadning otasi yahudiy astronomi bo‘lib, Bag‘dodda yashab ijod qilgan.

U «Zijus Sindhind»ni tarjima qilgan va tahrir qilgani ma’lum. «Zijus Sindhind» musulmon olamida taqdim etilgan birinchi astronomik jadval edi. Matematik sifatida Sanad ibn Ali al-Xorazmiyning hamkasbi edi va Yoqub ibn Tariq bilan yaqindan hamkorlik qilgan. Ular birgalikda Yer va boshqa astronomik jismlarning diametrini hisoblab chiqishgan. U «Kitob aljabr va-l-muqobala»ga ham sharh yozib, al-Xorazmiy ijodini isbotlashga yordam bergan. Arab raqamlari uchun o‘nlik yozuvni Sanad ibn Ali kiritgan.

Ibn Abu Usaybiyaning yozishicha: Banu Musoning ukalari kasbiy hasad tufayli uni Abbosiy xalifasi Mutavakkilning poytaxti Samarradan uzoqlashtirib, Sanad ibn Alini Bag‘dodga jo‘natishdi. Banu Musoning ukalari Ja’far va Ahmad katta kanal qazish ishini Al-Farg‘oniyga topshirishdi. Ular shu tariqa eng yaxshi muhandis Sanad ibn Aliga e’tibor bermadilar. Al-Farg‘oniy kanalning boshlanish yerini chuqurroq qilgani sababli suv Al-Jafariyaning yangi garnizoniga yetib bormadi, degan gaplar chiqdi.

Bu xabar Mutavakkilni qattiq g‘azablantirdi, Banu Musoning ikki ukasi Sanad ibn Alining o‘z jonini xatarga qo‘yib al-Farg‘oniyning hisob-kitoblarining to‘g‘riligini tasdiqlashga tayyorligi tufayligina og‘ir jazodan qutulib qoldi. “Zamin” yangiliklarini “Vkontakti”da kuzatib boring