
Joriy iyun oyi boshidan beri O‘zbekistonda suyultirilgan propan gazi narxi birja savdolarida keskin oshib, haydovchilar va tadbirkorlarni tashvishga solmoqda. Bir oy ichida bu mahsulot ulgurji bozorda 30 foizdan ortiq qimmatlashdi — bu esa iqtisodiy barqarorlik va inflyatsiya muvozanatiga ham ta’sir etmay qolmaydi.
31 foizli o‘sish — 25 kun ichida
O‘zbekiston Respublikasi tovar-xomashyo birjasi taqdim etgan rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, 2025 yil 30 may kuni propanning bir tonnasi 5 mln 120 ming so‘m atrofida savdoga qo‘yilgan bo‘lsa, 24 iyunga kelib, bu narx 6 mln 689 ming so‘mgacha ko‘tarilgan. Hisob-kitoblarga ko‘ra, bu — 31 foizlik ko‘tarilish degani.
Ayniqsa, oxirgi ikki kun ichida narx 6,6 foizga yanada oshgan. Savdolar hajmi esa biroz pasaygan: 23 iyun kuni 1853 tonna propan sotilgan bo‘lsa, 24 iyun kuni bu ko‘rsatkich 1502 tonnaga tushgan. Bu esa bozorda talab yuqori, ammo taklif cheklanganligidan dalolat beradi.
Tanish ssenariy: o‘tgan yili ham shunday bo‘lgan edi
Bunday kutilmagan narx o‘sishi ilk marta kuzatilayotgani yo‘q. 2024 yilda ham xuddi shunday vaziyat ro‘y bergandi: 5 iyundan 5 sentabrgacha propanning bir tonnasi uchun narx 5,3 mln so‘mdan 8,9 mln so‘mgacha ko‘tarilgan — ya’ni 68 foizdan ortiq o‘sish qayd etilgan. Ushbu jarayon Kun.uz kabi ommaviy axborot vositalari tomonidan keng yoritilgan.
Haydovchilarning savoli: “Qani deputatlar, nega jim?”
Propan narxining ko‘tarilishi ko‘plab haydovchilar va xususiy avtotransportchilarni norozilikka yetakladi. Ijtimoiy tarmoqlarda tarqalgan munosabatlardan ma’lumki, aholi va ayniqsa, gaz yoqilg‘isida harakatlanuvchi avtotransport vositasi egalari, narx muammosiga haligacha davlat organlari jiddiy e’tibor qaratmayotganidan shikoyat qilmoqda. Ko‘pchilik: “Qani deputatlar, nega bu holatga aralashmayapti?” — deya murojaat qilmoqda.
Raqobat qo‘mitasining o‘tgan yildagi chorasi qaytariladimi?
O‘tgan yili narx deyarli ikki baravarga yetgach, Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qo‘mitasi birja savdolaridagi propanga 20 foizlik spred, ya’ni narx chegarasi kiritgan edi. Shu orqali sun’iy narx oshishining oldini olish maqsad qilingan. Hozirgi sharoitda ham bu kabi tadbirlar qayta amalga oshiriladimi — bu savol hali ochiq.
Narx oshishining sabablari nimada?
Bozor tahlilchilariga ko‘ra, narx oshishining asosiy sabablari quyidagilardan iborat:
1. Propan ishlab chiqaruvchilar soni va hajmining cheklanganligi
2. Suyultirilgan gazga talabning ortishi (ayniqsa yoz faslida)
3. Ichki bozordagi logistika va yetkazib berish tizimlaridagi muammolar
4. Narxi o‘zgaruvchan tashqi omillar — xomashyo, valyuta kurslari va eksport-import tartiblari
Xulosa: bu holat qancha davom etadi?
Ayni damda narxlar o‘sishda davom etyapti. Ammo bu jarayon qanchagacha cho‘zilishi mumkinligini hech kim aniq ayta olmaydi. Agar davlat organlari joyida va qat’iy choralar ko‘rmasa, aholi va tadbirkorlar yanada og‘ir ijtimoiy-iqtisodiy bosim ostida qolishi mumkin.
Bir so‘z bilan aytganda, propan narxi faqat bir mahsulot muammosi emas — bu milliy iqtisodiyotdagi muvozanat, narx-navo barqarorligi va fuqarolar farovonligi masalasidir.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
Ctrl
Enter
Xato topdIngizmi
Iborani ajratib Ctrl+Enter tugmasini bosing