Nikohlar kamaymoqda, ajralishlar esa rekord darajada o‘smoqda

O‘zbekistondagi oilaviy munosabatlar borasida so‘nggi ma’lumotlar jiddiy mulohaza uyg‘otmoqda. 2025 yilning birinchi yarmida, ya’ni yanvardan iyungacha bo‘lgan davrda mamlakat bo‘yicha 95 ming 300 ta nikoh rasman qayd etildi. Bu o‘tgan yilning xuddi shu davridagi ko‘rsatkichdan 2100 taga kam.

Bu raqamlar fonida yanada xavotirli fakt kuzatilmoqda — ajralishlar soni ortib bormoqda. Joriy yilning olti oyida 23 ming 300 ta oila rasman parokanda bo‘lgan. Bu esa o‘tgan yilga nisbatan 800 taga ko‘p. Ya’ni, nikohlar kamaymoqda, ammo ajralishlar tobora ko‘paymoqda.

Mutaxassislar bu tendensiyani turlicha izohlashmoqda. Kimdir buni ijtimoiy-iqtisodiy qiyinchiliklar bilan bog‘lasa, boshqalar zamonaviy jamiyatdagi o‘zgaruvchan qarashlar, mustaqillikka intilish va shaxsiy hayotga talabchanlikning ortishi bilan izohlashmoqda.

Ayniqsa, bu holat Toshkent shahrida yaqqol ko‘zga tashlanmoqda. Milliy mentalitetda oila muqaddas sanalsa-da, poytaxtdagi ba’zi juftliklar turmush qurishga shoshilmayapti. Qurilgan nikohlarning esa ancha qismi qisqa muddat ichida tarqalmoqda.

Psixolog va sotsiologlarning ta’kidlashicha, ko‘plab juftliklar to‘g‘ri tanlov qilmasdan nikohga kirishadi. Bu esa keyinchalik o‘zaro tushunmovchiliklar va muhokamalarni keltirib chiqaradi. Murakkab turmush sharoiti, ishsizlik, uy-joy muammosi ham ajralishlar soniga ta’sir qiluvchi asosiy omillar sifatida tilga olinmoqda.

Ayni paytda, ayrim mutaxassislar bunday keskin ko‘rsatkichlarni yomonlik deb emas, balki jamiyatdagi psixologik sog‘lomlashuvning bir belgisi sifatida baholashmoqda. Ularga ko‘ra, “nosog‘lom munosabatda yashashdan ko‘ra, halol ajrashish yaxshiroq” degan qarash keng tarqalayotgani — shaxsiy qadriyatlarga bo‘lgan hurmatning belgisidir.

Shu bilan birga, davlat tashkilotlari tomonidan ajralishlarni oldini olish maqsadida turli loyihalar amalga oshirilmoqda. Toshkentda yaqinda jamiyatdagi stress va munosabatlardagi tushunmovchiliklarni hal etish uchun psixofiziologik yondashuv asosida maslahat markazlari tashkil etildi. U yerda oilalarga professional yordam ko‘rsatiladi, munosabatlar kuchaytiriladi.

Qonunchilikda ham o‘zgarishlar kuzatilyapti. Endi ayrim holatlarda, masalan, oilaviy zo‘ravonlikka duch kelganda, sud orqali nikohni tezkor ravishda bekor qilish imkoni paydo bo‘ldi. Bu esa ayollar va bolalar xavfsizligini ta’minlash maqsadida amalga oshirilgan muhim qadamlardan biri hisoblanadi.

Xulosa qilib aytganda, nikoh va ajralishlar sonidagi tafovut nafaqat shaxsiy tanlov, balki butun jamiyatdagi o‘zgarishlarni aks ettirmoqda. Maxsus tayyorgarliksiz oila qurish, o‘zaro hurmatsizlik, moddiy qiyinchiliklar kabi omillar har bir oilaning mustahkamligiga ta’sir ko‘rsatmoqda.

Har bir ajralish — faqat ikki insonning emas, balki butun jamiyatning muammosidir. Shuning uchun ham oila qurishga jiddiy va mas’uliyat bilan yondashish, turmush qurganlar esa sabr, hurmat va muloqotga tayanishlari lozim. Chunki mustahkam oila — mustahkam jamiyat asosidir. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!