Жазирама қурбони: Ҳаж сафарида 8 ўзбекистонлик ҳаётдан кўз юмди

Саудия Арабистонида жорий йилдаги Ҳаж мавсуми ўз тарихида энг иссиқ ва оғир мавсумлардан бири сифатида қайд этилди. Ҳарорат 50 даражага яқинлашган бир пайтда, беш кунлик ибодат, миллионлаб инсонлар орасида ҳаракатланиш, жисмоний зўриқиш – буларнинг барчаси зиёратчиларнинг соғлиғи учун катта синовга айланди. Айнан шундай ҳолатда, афсуски, 8 нафар ўзбекистонлик фуқаро ҳаёт билан видолашди.

“Дунё” нашрининг ёзишича, Ҳаж-2025 мавсумида 15 мингдан зиёд юртдошимиз Саудия Арабистонидаги муқаддас манзилларни зиёрат қилишга отланган. Зиёратчиларнинг Саудияга бориши 13 майда бошланиб, 30 майга қадар давом этган. Қайтиш эса 12 июндан 29 июнгача бўлган вақт ичида амалга оширилган.

Мавсум нима сабабдан оғир ўтди? Биринчидан, Ҳаж амаллари бу йил жуда иссиқ об-ҳавога тўғри келди. Иккинчидан, кўплаб фуқаролар катта ёшдаги ва сурункали хасталикларга чалинганлар эди. Расмий маълумотларга кўра, вафот этганлардан тўрт нафари айнан юқори ҳарорат ва ўз саломатлик ҳолати туфайли ҳаётдан кўз юмган.

Яна бир аянчли жиҳати – тўрт нафар ўзбекистонлик фуқаро Саудия Арабистонига ноқонуний йўллар билан келган. Улар расмий тартибда эмас, балки хусусий ёки “ноаниқ” каналлар орқали кириб келишгани маълум қилинди. Бу фуқароларга тиббий ёрдам кўрсатилмагани ва хавфсизлик хизмати назоратидан четда қолгани улар ҳаёти учун ҳалокатли омил бўлди. Ана шундай оқибатда, улар ҳам қурбонлар рўйхатига кирди.

Бундан ташқари, зиёрат вақтида 40 нафардан зиёд фуқаро ҳужжатсиз қолгани, ёки ҳужжатлари йўқолиб қолгани аниқланди. Улар айни пайтда Ўзбекистоннинг Жидда шаҳридаги Бош консуллигига мурожаат қилиб, вақтинча қайтиш сертификатларини олишмоқда. Консуллик томонидан уларга ҳуқуқий ва амалий ёрдам кўрсатилиши давом этмоқда.

Ҳаж сафари давомида зиёратчиларни ҳимоя қилиш, уларга муносиб шароитлар яратиш бўйича катта ишлар қилинган. Президент Шавкат Мирзиёев ҳам май ойи охирида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси — муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар билан телефон орқали мулоқот қилиб, ҳаж амалларининг ташкил этилиши, зиёратчиларнинг саломатлиги ва кайфияти билан шахсан қизиққани қайд этилган. Муфтийнинг таъкидлашича, зиёратчилар учун барча шарт-шароитлар яратилган, тиббий хизматлар доимий назоратда бўлган.

Шу билан бирга, ушбу воқеалар нафақат ислом олами, балки бутун жамият учун яна бир ҳаёт дарсини берди: ҳар қандай диний ибодат – бу жисмоний, руҳий ва тиббий тайёргарликни талаб қиладиган мураккаб жараён. Жазирама об-ҳаво, катта одамгарчилик, тинимсиз ҳаракат – буларнинг барчаси фақат юракдан эмас, тандан ҳам куч талаб қилади.

Ҳозирда ҳалок бўлган фуқароларнинг шахси, у ёки бу ҳолатдаги вафот сабаблари батафсил ўрганилмоқда. Қайси ҳужжатсиз кирган, қайси тиббий ёрдам олмаган, қайси хавфли касалликка дучор бўлган – бу ҳақда тергов натижаларига қараб кенгроқ маълумот тақдим этилади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси, Ташқи ишлар вазирлиги ва дипломатик корпус ушбу ҳолатни жиддий назоратга олган. Саудия Арабистонидаги барча фуқароларга бевосита алоқа воситалар орқали мурожаат этилиб, керакли кўмак кўрсатилмоқда.

Бундай аянчли воқеаларни олдини олиш учун мутахассислар нима дейишмоқда? Биринчидан, фуқаролар ҳаж сафарига тайёргарликни фақат моддий жиҳатдан эмас, балки соғлиғи жиҳатдан ҳам эътиборга олишлари керак. Сурункали хасталикларга чалинган ёки катта ёшдаги фуқаролар албатта шифокор тавсияси ва кўриги орқали сафарга юборилиши лозим. Иккинчидан, ҳеч қандай ҳолатда “арзон”, “танишлар орқали” ва ноқонуний каналлар орқали Ҳажга чиқишга уринмаслик керак – бу нафаqat қонунбузарлик, балки ҳаёт учун хавфли йўлдир.

Бугунги кунда биз дунё бўйлаб юзлаб киши ҳалок бўлаётганини кўрмоқдамиз. Масалан, Саудия Арабистони расмийлари маълум қилишича, умумий ҳалок бўлган зиёратчилар сони 1,300 нафардан ошган. Уларнинг катта қисми иссиқлик зарбасидан ва кўпчилик билан юришдан чарчаган ҳолда вафот этган.

Шу сабаб, ҳар бир фуқаро учун Ҳаж сафари нафақат ибодат, балки жавобгарлик ҳамдир. Унга тайёргарлик кўриш, расмий йўл билан бориш, соғлиқни сақлаш ва хавфсизлик қоидаларига амал қилиш зарур.

Вафот этган фуқароларнинг яқинларига чуқур таъзия изҳор этамиз. Улкан ибодат йўлида ҳаёт билан хайрлашган бу инсонлар учун эл-юртимиз дуода. Сафарда бўлган барча зиёратчиларнинг саломат ва омон қайтиши – юртимиз учун катта бахт. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!