Jazirama qurboni: Haj safarida 8 o‘zbekistonlik hayotdan ko‘z yumdi

Saudiya Arabistonida joriy yildagi Haj mavsumi o‘z tarixida eng issiq va og‘ir mavsumlardan biri sifatida qayd etildi. Harorat 50 darajaga yaqinlashgan bir paytda, besh kunlik ibodat, millionlab insonlar orasida harakatlanish, jismoniy zo‘riqish – bularning barchasi ziyoratchilarning sog‘lig‘i uchun katta sinovga aylandi. Aynan shunday holatda, afsuski, 8 nafar o‘zbekistonlik fuqaro hayot bilan vidolashdi.

“Dunyo” nashrining yozishicha, Haj-2025 mavsumida 15 mingdan ziyod yurtdoshimiz Saudiya Arabistonidagi muqaddas manzillarni ziyorat qilishga otlangan. Ziyoratchilarning Saudiyaga borishi 13 mayda boshlanib, 30 mayga qadar davom etgan. Qaytish esa 12 iyundan 29 iyungacha bo‘lgan vaqt ichida amalga oshirilgan.

Mavsum nima sababdan og‘ir o‘tdi? Birinchidan, Haj amallari bu yil juda issiq ob-havoga to‘g‘ri keldi. Ikkinchidan, ko‘plab fuqarolar katta yoshdagi va surunkali xastaliklarga chalinganlar edi. Rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, vafot etganlardan to‘rt nafari aynan yuqori harorat va o‘z salomatlik holati tufayli hayotdan ko‘z yumgan.

Yana bir ayanchli jihati – to‘rt nafar o‘zbekistonlik fuqaro Saudiya Arabistoniga noqonuniy yo‘llar bilan kelgan. Ular rasmiy tartibda emas, balki xususiy yoki “noaniq” kanallar orqali kirib kelishgani ma’lum qilindi. Bu fuqarolarga tibbiy yordam ko‘rsatilmagani va xavfsizlik xizmati nazoratidan chetda qolgani ular hayoti uchun halokatli omil bo‘ldi. Ana shunday oqibatda, ular ham qurbonlar ro‘yxatiga kirdi.

Bundan tashqari, ziyorat vaqtida 40 nafardan ziyod fuqaro hujjatsiz qolgani, yoki hujjatlari yo‘qolib qolgani aniqlandi. Ular ayni paytda O‘zbekistonning Jidda shahridagi Bosh konsulligiga murojaat qilib, vaqtincha qaytish sertifikatlarini olishmoqda. Konsullik tomonidan ularga huquqiy va amaliy yordam ko‘rsatilishi davom etmoqda.

Haj safari davomida ziyoratchilarni himoya qilish, ularga munosib sharoitlar yaratish bo‘yicha katta ishlar qilingan. Prezident Shavkat Mirziyoyev ham may oyi oxirida O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi — muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar bilan telefon orqali muloqot qilib, haj amallarining tashkil etilishi, ziyoratchilarning salomatligi va kayfiyati bilan shaxsan qiziqqani qayd etilgan. Muftiyning ta’kidlashicha, ziyoratchilar uchun barcha shart-sharoitlar yaratilgan, tibbiy xizmatlar doimiy nazoratda bo‘lgan.

Shu bilan birga, ushbu voqealar nafaqat islom olami, balki butun jamiyat uchun yana bir hayot darsini berdi: har qanday diniy ibodat – bu jismoniy, ruhiy va tibbiy tayyorgarlikni talab qiladigan murakkab jarayon. Jazirama ob-havo, katta odamgarchilik, tinimsiz harakat – bularning barchasi faqat yurakdan emas, tandan ham kuch talab qiladi.

Hozirda halok bo‘lgan fuqarolarning shaxsi, u yoki bu holatdagi vafot sabablari batafsil o‘rganilmoqda. Qaysi hujjatsiz kirgan, qaysi tibbiy yordam olmagan, qaysi xavfli kasallikka duchor bo‘lgan – bu haqda tergov natijalariga qarab kengroq ma’lumot taqdim etiladi.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi, Tashqi ishlar vazirligi va diplomatik korpus ushbu holatni jiddiy nazoratga olgan. Saudiya Arabistonidagi barcha fuqarolarga bevosita aloqa vositalar orqali murojaat etilib, kerakli ko‘mak ko‘rsatilmoqda.

Bunday ayanchli voqealarni oldini olish uchun mutaxassislar nima deyishmoqda? Birinchidan, fuqarolar haj safariga tayyorgarlikni faqat moddiy jihatdan emas, balki sog‘lig‘i jihatdan ham e’tiborga olishlari kerak. Surunkali xastaliklarga chalingan yoki katta yoshdagi fuqarolar albatta shifokor tavsiyasi va ko‘rigi orqali safarga yuborilishi lozim. Ikkinchidan, hech qanday holatda “arzon”, “tanishlar orqali” va noqonuniy kanallar orqali Hajga chiqishga urinmaslik kerak – bu nafaqat qonunbuzarlik, balki hayot uchun xavfli yo‘ldir.

Bugungi kunda biz dunyo bo‘ylab yuzlab kishi halok bo‘layotganini ko‘rmoqdamiz. Masalan, Saudiya Arabistoni rasmiylari ma’lum qilishicha, umumiy halok bo‘lgan ziyoratchilar soni 1,300 nafardan oshgan. Ularning katta qismi issiqlik zarbasidan va ko‘pchilik bilan yurishdan charchagan holda vafot etgan.

Shu sabab, har bir fuqaro uchun Haj safari nafaqat ibodat, balki javobgarlik hamdir. Unga tayyorgarlik ko‘rish, rasmiy yo‘l bilan borish, sog‘liqni saqlash va xavfsizlik qoidalariga amal qilish zarur.

Vafot etgan fuqarolarning yaqinlariga chuqur ta’ziya izhor etamiz. Ulkan ibodat yo‘lida hayot bilan xayrlashgan bu insonlar uchun el-yurtimiz duoda. Safarda bo‘lgan barcha ziyoratchilarning salomat va omon qaytishi – yurtimiz uchun katta baxt. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!