Ўзбекистонда суд амалиётини таҳлил қилиш экологик жиноятлар соҳасида хавотирли ҳолатларни аниқлади. 2024-йил ва 2025-йилнинг биринчи ярмида табиатни муҳофаза қилиш қонунчилигини бузиш билан боғлиқ бўлган 220 та жиноят иши кўриб чиқилди.
Ушбу ишлар бўйича 403 нафар шахс айбланувчи сифатида жалб қилинди. 213 та иш бўйича 393 нафар шахсга нисбатан айблов ҳукмлари чиқарилди, қолган 7 та иш (10 нафар шахс иштирок этган) турли сабабларга кўра ёпилди.
Жиноятлар таҳлили шуни кўрсатдики, энг кўп учраётган жиноятлар флора ва фауна билан боғлиқ қонунбузарликлардир. 2024-йилда ҳайвонот ва ўсимлик дунёсидан фойдаланиш қоидаларини бузганлик учун 116 нафар шахс судланган бўлса, 2025-йилнинг дастлабки олти ойида яна 77 киши жавобгарликка тортилди.
Иккинчи ўринда экинлар, ўрмонлар ва бошқа ўсимликларни шикастлаш ёки йўқ қилиш билан боғлиқ жиноятлар туради. Бундай жиноятлар учун 2024-йилда 73 киши, 2025-йилнинг биринчи ярмида эса 21 киши жавобгарликка тортилган.
Экологик жиноятларнинг географиясида ҳам маълум қонуниятлар кузатилмоқда. 2024-йилда Қорақалпоғистон Республикаси экологик жиноятлар сони бўйича мамлакатда етакчилик қилиб, умумий ҳолатларнинг 15 фоизини ташкил этди.
Ундан кейинги ўринларда Жиззах ва Сирдарё вилоятлари (12 фоиздан), Сурхондарё (11 фоиз) ва Фарғона вилояти (10 фоиз) бўлган. 2025-йилнинг биринчи ярмида эса Қорақалпоғистон (26 фоиз) ва Самарқанд вилояти (23 фоиз) экологик жиноятлар бўйича етакчиликка чиқди.
Жиноятлардан ташқари, судлар экология соҳасидаги маъмурий ҳуқуқбузарликларни ҳам кўриб чиқди. Ушбу бир ярим йиллик давр ичида 2737 нафар шахс иштирокида 2466 та маъмурий иш кўриб чиқилиб, 2235 та иш бўйича 2478 нафар шахс маъмурий жавобгарликка тортилди.
231 та иш (259 нафар шахс иштирокида) эса турли сабабларга кўра ёпилди. Географик жиҳатдан маъмурий ҳуқуқбузарликларнинг ярми Қорақалпоғистон, Бухоро, Самарқанд, Сирдарё ва Тошкент вилоятларига тўғри келади.
Мазкур статистик маълумотлар экологик жиноятлар ва маъмурий ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш бўйича чора-тадбирларни кучайтириш зарурлигини кўрсатади. Айниқса, Қорақалпоғистон Республикаси ва Самарқанд вилоятидаги вазиятга алоҳида эътибор қаратиш лозим.
«Яшил макон» умуммиллий лойиҳаси доирасида Ўзбекистонда яшил майдонларни кенгайтириш бўйича фаол ишлар олиб борилмоқда. 2025-йил баҳорида бутун республика бўйлаб 137 миллион дарахт ва бута кўчатлари экилди.
Ушбу тадбир экологик вазиятни яхшилаш ва иқлим ўзгаришининг салбий таъсирларига қарши курашнинг узоқ муддатли стратегиясининг бир қисми ҳисобланади.
