Brexit’да русларнинг қўли борми?

^{Фото: AP}
«Россия Brexit атрофидаги ғала-ғовурларга аралашгани қай даражада ишончли ёки ишончсиз?» деган саволга жавоб излайди The Guardian нашри.

Сайлов яқинлашиб келар экан, Британия кун тартибида бундан-да муҳимроқ масалани топиш амримаҳол. Гап турли найранглар ишлатилишида эмас, Борис Жонсон «Европа Иттифоқидан чиқиш – халқ иродаси» деган гапни сайловолди дастурига айлантириб олганидадир.

Бош вазир референдум ҳаққоний тарзда – ўзгаларнинг таъсири остида ўтказилаётганига шубҳа туғдирмаслиги керак. Акс ҳолда Brexit тарафдорлари уни тириклай ғажиб ташлайди. Устига-устак, Brexit Жонсоннинг ягона улкан ғояси ҳамдир. Brexit содир бўлмаса, консерваторларнинг Британияни ислоҳ қилишдаги буюк миссияси қандай аҳволда қолади? Ёки тўққиз йил мобайнида Британияни бошқарган партия мамлакат иқтисодиётига етказган зарарини ким қоплайди, деган масала асосий бўлиб қолади. Жереми Корбин ҳукумат тепасига келиши консерваторлар учун даҳшатли кинонинг ўзи. Brexit’сиз жар ёқасига келиб қоламиз, деб ўйлайди улар.

Шундай қалтис вазиятда Даунинг-стритдаги 10-хона мамлакат Brexit’га қандай етиб келгани борасидаги маърузани очиқлашни истамаяпти.

Бу маърузадан чиқарилган хулосани ҳеч ким ўқий олмас экан, хавфсизлик ва разведка қўмитаси хулосалари қандай, унда хавотирланишга сабаб бўладиган жиҳатлар борми ёки йўқми, ҳеч ким била олмайди. Шундай бўлса-да, мустақил депутат, собиқ консерватор ва қўмита раиси Доминик Грив сайловчилар бу маъруза билан танишиб чиқиши керак деб баёнот берди. Ёдда тутиш лозим, махсус хизматлар фаолиятидан хабардор бу қўмитанинг қоидаси ўзи ҳақида ҳеч нарсани гапирмасликдир.

Бу ишнинг шубҳали жиҳатлари бисёр. Негаки Brexit тарафдорларининг ҳаддан зиёд кўп харажатлари ва мансабидан кетаётган Жан Клод Юнкернинг (Европа Иттифоқи раиси) Борис Жонсон ва унинг тарафдорларини ёлғон маълумот тарқатишда айблаши овоз берувчи британияликларга таъсир қилдими, йўқми, билиб бўлмайди. Хавфсизлик ва разведка қўмитаси Британияни Brexit’га олиб келган барча тафсилотларга аниқлик киритиб бериши керак эди.

Маъруза хулосаларини сайлов ўтгунча яшириш хавфли тус олиши мумкин, чунки бу жамиятнинг демократия бўлган ишончига путур етказади. Агар овоз бериш натижалари орасидаги фарқ катта бўлмаса, британияликлар сайлов натижаларини тан олмасликлари мумкин. Бу эса Британия тарихида илк марта содир бўладиган ҳодисадир. Таомилга кўра, Британияда сайловчилар сайловдан кейин хафа бўлиб, кейин тинчиб кетади. Мағлубиятга учраганлар буни эътироф этиши, ғалаба қучганлар мамлакатни барчанинг манфаатлари йўлида бошқаришга ваъда бериши керак. Лекин ҳокимиятни тинчлик ва хотиржамлик билан топшириш демократияга, сайловчилар софлик ва адолатга ишонишига ҳам боғлиқ. Давлат бу ишончни топташи эса ақлсиз сиёсатдан бошқа нарса эмас.

Британия сайлов қонунчилиги бугун жиддий ўзгаришларга зарурат сезмоқда. Интернетдаги компаниялар сайлов олдидан ёлғон маълумот тарқалишидан чўчимоқда. Twitter сиёсий рекламани тақиқлаб қўйди, Facebook тарқатилаётган маълумот ортида кимлар турганини аниқлаш борасида шаффофлик бўлишини талаб қилмоқда.

Вакиллар палатасининг маданият, ОАВ ва спорт бўйича қўмитаси февраль ойидаги мажлисларидан бирида дезинформация ҳақида маъруза эълон қилди ва сайлов қонунчилиги бугунги кун талабига мос келмай қолгани-ю, уни жиддий ислоҳ қилиш борасида баёнот билан чиқди. Амалда эса Британия парламентини муддатидан олдин сайловлар кутиб турибди, сайлов қонунчилиги билан шуғулланиш учун вақт топилмаяпти. Орада эса маърузани жамоатчиликдан бекитишмоқда, бош вазир эса ўзи хизмат қилиб эришмаган омонатга орқа қилмоқда.

Янгиликлар