“Like” учун ҳаётни хавф остига қўйяпмизми? Болаларни интернет таҳдидларидан қандай ҳимоялаш керак?

Интернет болалар ҳаётининг ажралмас қисмига айланди. Технологиялар уларга билим, ижод, эркин фикр бериш билан бирга, жуда хавфли тузоқларни ҳам тақдим этмоқда.

Айниқса, ўсмирлар ёлғон маълумот, манипулятив контент ва “челленж” деб аталувчи нохуш ўйинлар таъсирида қолмоқда.

“Челленж”лар ва хаёлли “лайклар”нинг ҳалокатли оқибати
Сўнгги йилларда “Blue Whale”, “Momo challenge”, “Blackout Challenge” каби вирусли ўйинлар кўплаб болалар ҳаётига таъсир қилди.

2025 йил бошида Буюк Британияда тўрт бола “Blackout Challenge”ни бажаришга уриниб ҳалок бўлди. Ота-оналар “TikTok”ни судга берди.

Бу каби мисоллар интернетдаги хавф қанчалик реал эканини кўрсатади.

Болалар нима учун осон ишониб қолади?
Ҳали ҳаётий тажрибага эга бўлмаган болалар маълумотни танлай олмайди. Улар дезинформацияни ҳақиқат деб қабул қилиб, психологик босимга тушиб қолишади.

Айримлари эса виртуал дунёда “эътибор марказида” бўлиш учун ҳаётини хавфга қўяди.

Ўзбекистонда ҳимоя етарлими?
Қонунлар бор. Масалан, ёлғон маълумот тарқатганлик учун жарима ёки озодликни чеклаш жазоси белгиланган.

Лекин бу чоралар кўпроқ оқибатларни бартараф этишга қаратилган. Олдини олиш учун тизимли ёндашув етишмайди.

Нима қилиш керак?

• Ота-оналар ва ўқитувчилар болаларга интернетда хавфли контентни танишни ўргатиши керак;
  
• Мактабларда медиа саводхонлик бўйича дарслар жорий этилиши керак;
  
• Платформалар зарарли контентни автоматик аниқлаб, 24 соат ичида ўчириш тизимини жорий этиши шарт;
  
• Давлат ахборот хавфсизлиги бўйича профилактик қонунлар қабул қилиши зарур.
  

Германия ва Канада каби мамлакатлар бу соҳада аллақачон самарали тизимлар яратган. Улардан ўрганиш керак.

Сиз нима деб ўйлайсиз — болаларни интернетдаги кўринмас таҳдидлардан асраш учун энг самарали усул қайси? «Замин»ни Telegram’да ўқинг!