“Oʻzavtosanoat” prezident topshirigʻini bajarmayapti: Tracker’ga bir yarim, Onix’ga bir yil navbat

Ayni paytda Oʻzbekistonda sotuvdagi eng past narxi 200 million soʻmdan yuqori boʻlgan avtomobillar — Tracker va Onix uchun navbat katta. Buni UzAutoMotors mobil ilovasidan koʻrish mumkin. Navbatlarga qaraganda, avtomobil uchun toʻlov qilgan mijoz mashinasini olishni 1—1,5 yil kutishga toʻgʻri kelishi koʻrinadi. Prezident “Oʻzavtosanoat”ga 2022 yil 1 maydan avtosalonlardagi navbatlarni tugatish vazifasini qoʻygandi.

[media=https://twitter.com/ShuhratRazzakov/status/1662120681146916864?s=20]

UzAutoMotors salkam bir oy davomida Tracker va Onix uchun toʻxtatgan sotuvini 25 maydan qayta tikladi. Bugun, 26 may holatiga koʻra, kompaniya ilovasida Tracker uchun 3 ming 23 ta navbat borligi va puli toʻlangan avtomobilni olish uchun 1,5 yil kutish kerakligi, Onix uchun 1 ming 171 ta navbat mavjudligi va mashina tayyor boʻlishini 1 yil kutish kerakligi koʻrsatilgan.

Kompaniya ikki rusumdagi avtomobillar sotuvining toʻxtatilishiga sabab sifatida ularning qoʻshimcha variantlar bilan sotuvga chiqarilishini ma'lum qilgan. Yangi variantlarda bir necha qoʻshimcha jihozlar boʻlishi ta'kidlangan.

Xususan, avvalgi komplektatsiyadagi Chevrolet Tracker LS 211 454 880 soʻmdan, Tracker LTZ 231 196 000 soʻmdan, Premier 251 142 080 sotilmoqda. Qoʻshimcha opsiyalarga ega yangilangan toʻplamlar:

LS Plus — 223 824 160 soʻm;

LTZ Plus — 246 981 280 soʻm;

Premier Plus — 276 016 160 soʻm;

Redline — 285 834 080 soʻmdan sotilmoqda.

Avvalgi Chevrolet Onix komplektatsiyalari:

Premier 1 — 207 347 000 soʻm;

Premier 2 — 214 748 000 soʻm.

Qoʻshimcha opsiyalarga ega yangilangan toʻplamlar:

Premier 2 Plus — 221 640 160 soʻm, Redline — 230 624 800 soʻm.

Ilovada yuqoridagi ikki rusumdagi avtomobildan keyingi, narxi arzonroq — Malibu 2 uchun navbat 122 ta koʻrsatilgan va navbat joriy yilning iyul oyida kelishi aks etgan. Avtomobil narxi — 419 million soʻm.

Oʻzbekistonda Onix va Tracker avtomobillari ishlab chiqarilishi mumkinligi haqida ilk bor 2019 yil iyunida ma'lum boʻlgandi. Onix birinchi marta sotuvga chiqqan 2022 yil 1 noyabr kuni avtomobil uchun rekord darajadagi — 28 mingdan ortiq shartnoma imzolangan va navbatlar 1 yilgacha choʻzilgan. Dastlab Chevrolet Onix 9-12 ming dollar atrofida sotilishi xabar qilingan. Ammo joriy yil may oyi boshida shartnomalar toʻxtatilgunga qadar avtomobil 18 ming dollardan sotilgan. Hozir ham eng arzon avtomobil 18 ming dollardan yuqori.

UzAuto Motors 2022 yilda narxi 13 ming dollardan past boʻlgan — Spark, Nexia, Cobalt va Lacetti avtomobillari sotuvini toʻxtatgan. Kompaniya Tracker va Onix 2023 yildan Spark va Nexia oʻrniga ishlab chiqarilishini ma'lum qilgan. Ammo Cobalt va Lacetti avtomobillari sotuvi qachon boshlanishi noaniq.

Prezident Shavkat Mirziyoev oʻtgan yilning fevralidagi yigʻilishda “Oʻzavtosanoat” AJ oldiga 2022 yilning 1 mayigacha avtosalonlardagi navbatlarni tugatish vazifasini qoʻygandi.

“1 mayga qadar avtomobil xarididagi navbatlarni toʻliq bartaraf etish shart”, — degan edi davlat rahbari.

Oradan bir yil oʻtdi hamki, korxona oʻziga yuklatilgan vazifani bajarmay kelmoqda. Pastroq yoki oʻrta daromadli aholi sotib olishi mumkin boʻlgan avtomobillar sotuvi toʻxtatilgan. Oʻzbekistonliklar narxi 18 ming dollardan yuqori boʻlgan mashinalarni olishni bir yildan ortiq vaqt davomida kutishga toʻgʻri keladi.

Iqtisodchi Otabek Bakirovning yozishicha, Onix avtomobilining arzon kontraktatsiyalari toʻxtatiladi.

“Ertadan goʻyoki “odoljenie” qilib, Onix uchun narxlarni oshirmay kontraktatsiyani tiklayotgan monopolist shu bahonada 149 million soʻmdan 159 million soʻmgacha boʻlgan eng arzon mexanika korobka, shuningdek, 185 million soʻmlik bazaviy avtomat korobka modifikatsiyalarini kontraktatsiya roʻyxatidan butkul olib tashlamoqda.

Oʻtgan yili noyabrda Onix uchun sotuvlar boshlanganida mazkur, nisbatan arzon modifikatsiyalar uchun shartnoma topish oʻta mushkul boʻlsa-da, imkoni bor edi. 2023 yil yanvarida Onix’ning arzon modellari uchun kontraktatsiya yopilgani boʻyicha qayta tiklanmadi. Mana endi esa rasman, de-yure bekor boʻlmoqda. Monopolistning oʻrta va quyi daromadli iste'molchilarni jazolashga va xoʻrlashga qaratilgan bu usuli ilgariroq Spark va Nexia-3 sotuvlarida ham qoʻllanilgan.

2020 yildan boshlab yarimoʻtkazgichlar etishmovchiligi bahonasida goʻyoki kamyob mikrosxemalar eng qimmat modifikatsiyalarga oʻrnatilishi samarali deya boshlangan bu muttahamlik mana endi bozor mikrosxemalarga toʻlib ketgan boʻlsa-da, butunlay yangi bosqichga chiqmoqda.

Afsuski, monopolistning mazkur harakatlariga huquqiy va amaliy baho beradigan antimonopoliya organi faqat qogʻozda mavjud. Falaj yotgan antimonopoliya organiga qon berishi mumkin boʻlgan “Raqobat toʻgʻrisida”gi qonunning yangi tahriri eski va yangi Konstitutsiyada belgilangan muddatlarga zid ravishda imzolanmay qaysidir byurokratik zanjirda yashirib yo ushlab turilibdi”, — deb yozadi iqtisodchi.

Шухрат Раззаков

«ZAMIN.UZ» muharriri