Kriptovalyuta kapital nazoratiga xalaqit berayotgani ma’lum bo‘ldi

^{Foto: «Kommersant’»}
Kriptovalyutalarning yarim qonuniy maqomi va ular bilan operatsiyalarni markazlashmagan yuqori darajasi kapital cheklovlarini chetlab o‘tish samarali foydalanish imkonini beradi. Bu haqda Xalqaro valyuta jamg‘armasi (XVJ) iqtisodchilarining fond saytidan kelib chiqib «Kommersant’» xabar bermoqda.

Kriptovalyutalarning, birinchi navbatda, stabilkoinlarning mashhurligi yuqori inflyatsiya va beqaror iqtisodiyotga ega mamlakatlarda keskin o‘sib bormoqda.

Kapital cheklovlarini joriy etish tranzaksiyalarni kuzatish va kontragentlarni aniqlashni talab qiladi va kripto-aktivlardan foydalanish hatto vositachilardan foydalangan holda ham bunday nazorat samaradorligini sezilarli darajada kamaytiradi.

Kripto-aktivlarning global hajmi hozirda 2-3 trln dollarni tashkil etadi, bu moliyaviy aktivlar qiymatining taxminan 1 foizini tashkil etadi, biroq ba’zi mamlakatlarda kriptovalyutalarning mashhurligi sezilarli darajada yuqori va AQSH dollariga bog‘langan stabilkoinlar savdosi 2020 yildan boshlab sezilarli darajada o‘sdi.

Bozorning tuzilishi ham o‘zgardi — so‘nggi ikki yil ichida unda institutsional investorlar va korporatsiyalar ulushi o‘sdi — ayniqsa Shimoliy Amerika va Yevropada.

XVJ a’zolarining qariyb 90 foizi hozirda ma’lum turdagi to‘siqlarga murojaat qilmoqdalar, ammo ularning yarmidan ko‘pi juda cheklangan xarakterga ega. Muhim to‘siqlar faqat 21 mamlakatda kiritilgan.

Shu bilan birga, kriptovalyutalardan foydalanish eng keng tarqalgan yigirmata mamlakatda hozirgacha faqat bitta rivojlangan davlat — AQSHdir. (Vetnam yetakchi, Hindiston, Pokiston, Ukraina, Keniya, Nigeriya, Venesuela, Togo, Argentina, Kolumbiya, Tailand, Xitoy, Braziliya, Filippin, Janubiy Afrika, Gana, Rossiya, Tanzaniya va Afg‘oniston).

Kriptovalyutalarning mashhurligi ko‘pincha yuqori inflyatsiya va beqaror iqtisodiy sharoitlar bilan bog‘liq bo‘lib, bu kriptoizatsiya xavfini oshiradi.

Ko‘pincha kripto-valyutalarning «yarim qonuniy» maqomi kul rang zonani yaratishning birinchi shartidir — rasmiy kapital cheklovlari yuridik maqomga ega bo‘lmagan kanallarga nisbatan qo‘llanilishi mumkin emas, xuddi shu muammo regulyatorlarning vakolatlariga ham tegishli.

Markaziy bankning zaxiralariga (raqamli valyutalar) qarshi chiqarilgan stabilkoinlar eng oson tartibga solinadi.

Mamlakatlar o‘rtasidagi tartibga solishdagi tafovutlar «tartibga solish arbitraji»ga ham olib keladi – aksariyat mamlakatlarda kriptoaktivlar rasmiy valyuta ayirboshlash bozorining bir qismi emas, biroq Janubiy Afrika kriptovalyutalarga valyutani tartibga solishni kengaytirishga harakat qilishni boshlagan.

Argentinada kapital cheklovlariga rioya qilish kripto aktivlarini tartibga solish maqsadlaridan biri sifatida rasman e’lon qilingan. “Zamin” yangiliklarini “Telegram”da kuzatib boring