Yerdan 120 yorug‘lik yili uzoqda biosignatura aniqlandi — bu insoniyat uchun inqilobmi?

120 yorug‘lik yili uzoqlikda hayot alomatimi? Astronomlar birinchi “biosignal”ni aniqladi

Astronomlar Quyosh tizimidan tashqaridagi K2-18b ekzosayyorasida hayot mavjudligini ko‘rsatuvchi kimyoviy moddani aniqlashdi. Yerdan 120 yorug‘lik yili uzoqda joylashgan bu sayyora atmosferasida dimetil sulfid (DMS) moddasi mavjudligi qayd etildi — bu molekula Yerda faqat tirik organizmlar, ayniqsa dengiz o‘tlari tomonidan ishlab chiqariladi.

Inqilobiy kashfiyot: “Jeyms Uebb” teleskopidan olingan signal

Ushbu kashfiyot AQSHning NASA agentligiga qarashli Jeyms Uebb teleskopi orqali amalga oshirildi. Kembrij universiteti astrofiziki, tadqiqot rahbari Nikku Madxusudxan bu holatni:

“Insoniyat tarixida ilk bor boshqa sayyora atmosferasida biosignatura aniqlandi. Bu — haqiqiy inqilobiy lahza,” — deb izohladi.

2023 yilda DMS haqida ilk zaif signal qayd etilgan edi. Yangi kuzatuvlarda nafaqat bu modda, balki dimetil disulfid deb ataladigan yana bir tegishli modda ham aniqlangan.

K2-18b – hayotga mos “hycean” sayyorasi?

2017 yilda kashf etilgan K2-18b sayyorasi astronomiyada “subneptun” sifatida tasniflanadi — u Yerdan kattaroq, Neptundan kichikroq. Madxusudxanning guruhi bunaqa sayyoralar uchun “hycean” atamasini taklif qilgan: “hydrogen” (vodorod) va “ocean” (okean) so‘zlarining birlashmasi.

Olimlar bunday sayyoralarda iliq suv yuzasi va vodorodga boy atmosfera bo‘lishi mumkin, deb hisoblashmoqda.

Hisob-kitoblarga ko‘ra, K2-18b sayyorasining atmosferasidagi DMS konsentratsiyasi Yer yuzidagi darajadan ming marta yuqori bo‘lishi mumkin.

Ehtiyot bo‘lish kerak: hamma ham ishonmayapti

Ba’zi mutaxassislar esa ehtiyotkor yondashuv tarafdori. Ularning fikricha, K2-18b suvli dunyo emas, balki erigan tosh massasi bo‘lishi, atmosferasi esa hayot uchun noqulay vodorod qabati bilan to‘lgan bo‘lishi mumkin.

Buning uchun hali oldinda laboratoriya tajribalari, yanada aniq spektroskopik kuzatuvlar va kimyoviy modellash ishlari olib borilishi kerak.

Yerdan tashqari hayot sari bir qadam

Qizg‘in munozaralarga qaramasdan, K2-18b orqali olingan ma’lumotlar yerdan tashqari hayotni izlashda yangi yo‘nalish ochmoqda. Agar bu taxminlar tasdiqlansa, insonga bizning galaktikada hayotga yaroqli hududlar qanchalik keng ekanini tushunish uchun ulkan imkoniyat tug‘iladi. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!