Issiq to‘lqini ortda qoldi, tabiat nafas olmoqda

O‘zbekistonda o‘tgan hafta davomida kuzatilgan juda yuqori haroratlar, anomal issiqlik to‘lqini va quruq havo nafaqat odamlar, balki tabiat, nabotot va hayvonot olami uchun ham sinovli bo‘ldi. Bir necha kun davomida 45–47 daraja atrofida saqlangan haroratlar nafaqat meteorologik, balki qishloq xo‘jaligi sohalari uchun ham jiddiy oqibatlar qoldirdi.

Biroq, xushxabar shundaki, 8 iyuldan boshlab butun mamlakat bo‘ylab ob-havo mo‘tadillashadi. Issiq to‘lqinlar ortda qoladi va uni salqin, havo oqimlari bilan boy bo‘lgan mo‘tadil havo almashtiradi. Bu nafaqat odamlar, balki hayvonot va nabotot uchun ham yengil nafas olish imkonini yaratadi.

Abdulahatov ta’kidlaganidek, keyingi 10 kunlikda O‘zbekiston havosiga uchta turli havo oqimi ta’sir ko‘rsatadi: ular ikki antisiklonning chetki qismlari va bitta past bosimli, lekin kuchsiz bo‘lgan issiqlik ulashuvchi maydondir. Bu uchala omil birga ta’sir qilar ekan, harorat kunlar bo‘yicha o‘zgarib boradi.

Xususan, ilk ikki kun davomida salqinroq ob-havo kuzatiladi. Kechalari harorat 18–21 darajagacha tushishi mumkin. So‘nggi to‘rt kun davomida qisman kuchli issiqlik qayta kuzatilishi mumkin, ammo bu o‘tgan haftadagi anomal jaziramalar darajasida bo‘lmaydi. Havo harorati 38–40 darajagacha ko‘tarilishi mumkin, ammo bu tabiiy mavsumiy jarayon doirasida qabul qilinishi mumkin.

Shundan keyin esa yana bir necha kunlik mo‘tadil va salqinroq ob-havo kirib kelishi kutilayapti. Qisqa qilib aytganda, iyulning ikkinchi o‘n kunligi tabiat uchun ham, odamlar uchun ham birmuncha barqaror va bardoshli davr bo‘ladi.

Bungacha kuzatilgan anomal issiqlik, ayniqsa 2–5 iyul kunlari qayd etilgan harorat to‘lqini esa tarixiy rekordlarni yangiladi. Jumladan, Navoiy viloyatidagi Mashiquduq stansiyasida +47 daraja, Buxoroning cho‘l stansiyalarida esa +46 daraja va undan yuqori harorat qayd etildi. Ba’zi kuzatuv punktlarida esa bu ko‘rsatkichlar tarixiy maksimumni ortda qoldirgani qayd etildi.

Bu issiqlik to‘lqini ayniqsa qishloq xo‘jaligi sohalariga turli shakllarda zarar yetkazgani ma’lum qilindi. Paxta, bog‘dorchilik, uzumchilik yo‘nalishidagi hosildorlikka ta’siri sezilarli bo‘lishi mumkin. Ayniqsa, Buxoro, Qashqadaryo, Xorazm, Surxondaryo va Samarqand viloyatlaridagi qator tumanlarda mevali daraxtlar va paxta hosilida 30–40 foizgacha kamayish qayd etilishi mumkin.

Iqlimshunoslar bu faol issiqlikning ma’lum qismi iqlim o‘zgarishi bilan bog‘liq ekanini ta’kidlamoqda. Ammo bu holat yil davomida yana necha marta takrorlanishi mumkinligi hozircha noma’lum. Shunga qaramay, tabiatning bu “issiq nafas”idan keyin bir oz tanaffus bo‘ladi, degan umid bor.

Fermerlar, bog‘bonlar va dehqonlar uchun bu kelayotgan mo‘tadil kunlar hosilni tiklash, suv tejamkorli bo‘yicha iloji boricha chora ko‘rish va zararni kamaytirish imkonini yaratadi. Ammo buning uchun ob-havo prognozi va iqlim signallariga e’tibor berish, meteorologik ma’lumotlardan samarali foydalanish zarur. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!