O'zbekiston fuqarolari so'nggi besh yilda kiberfiribgarliklar oqibatida shaxsiy hisoblaridan umumiy hisobda 159 million AQSh dollariga teng mablag'ni yo'qotgan. Ushbu raqam mamlakatda raqamli moliyaviy xavfsizlikka bo'lgan tahdidning jiddiy darajada o'sib borayotganidan dalolat beradi.
Statistik tahlillar xavotirli dinamikani ko'rsatmoqda. 2019 yilda huquqni muhofaza qilish organlari kiber jinoyatlar bo'yicha atigi 863 holatni qayd etgan bo'lsa, 2024 yilga kelib bu ko'rsatkich 58 800 taga yetgan.
Ya'ni, ushbu jinoyatlar soni 68 barobar oshgan. Mazkur jinoyatlarning 98 foizi bank kartalari bilan bog'liq firibgarlik operatsiyalarini tashkil etadi.
Demografik tahlillar shuni ko'rsatadiki, 45 yoshdan 70 yoshgacha bo'lgan odamlar firibgarlik qurboni bo'lish ehtimoli yuqoriroq. Bunga ularning raqamli savodxonlik darajasining pastligi va haddan tashqari ishonuvchanligi sabab bo'lmoqda.
Firibgarlar phishing havolalar, zararli .apk fayllar va ijtimoiy muhandislik usullaridan foydalanib, maxfiy ma'lumotlarga ega bo'lishga intilmoqda. Mazkur vaziyatga javoban, Ichki ishlar vazirligining Operativ-qidiruv faoliyati departamenti huzuridagi Kiberxavfsizlik markazi kiberxavflarni kamaytirish va ularga qarshi choralar ko'rish bo'yicha doimiy ish olib bormoqda.
Biroq, vazirlik mutaxassislarining ta'kidlashicha, texnik choralar yetarli emas, fuqarolarning o'zlari xabardorligini oshirishi muhim. Mutaxassislar shubhali manbalardan dasturiy ta'minotni o'rnatmaslik, noma'lum havolalarga o'tmaslik va notanish shaxslar bilan telefon orqali shaxsiy moliyaviy ma'lumotlarni muhokama qilmaslikni qat'iyan tavsiya etmoqda.
Bugun, 2025 yil 3-noyabr kuni, Ichki ishlar vazirligi “Kiber madaniyatni oshirish oyligi”ni boshlashini e'lon qildi. Ushbu tashabbus fuqarolarni internetda xavfsiz xatti-harakatlar qoidalari haqida keng xabardor qilishga qaratilgan.
Vazirlik vakillari, o'g'irlangan mablag'larni qaytarish juda qiyin va aksar hollarda imkonsiz jarayon ekanini ta'kidlashmoqda, bu esa profilaktik choralarni asosiy himoya chizig'iga aylantiradi. Shuningdek, Ichki ishlar vazirligi maxsus hisobot tayyorlamoqda.
Ushbu hisobotda mijozlarning ma'lumotlar himoyasidagi kamchiliklar tufayli kiberjinoyatlarga duch kelgan banklar va moliyaviy texnologiya tashkilotlari ro'yxati e'lon qilinadi. Ushbu ro'yxat moliyaviy institutlar uchun obro'ga salbiy ta'sir ko'rsatishi va axborot xavfsizligini yanada takomillashtirish uchun rag'batlantiruvchi omil bo'lishi kutilmoqda.
