Ўзбекистон фуқаролари сўнгги беш йилда киберфирибгарликлар оқибатида шахсий ҳисобларидан умумий ҳисобда 159 миллион АҚШ долларига тенг маблағни йўқотган. Ушбу рақам мамлакатда рақамли молиявий хавфсизликка бўлган таҳдиднинг жиддий даражада ўсиб бораётганидан далолат беради.
Статистик таҳлиллар хавотирли динамикани кўрсатмоқда. 2019 йилда ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари кибер жиноятлар бўйича атиги 863 ҳолатни қайд этган бўлса, 2024 йилга келиб бу кўрсаткич 58 800 тага етган.
Яъни, ушбу жиноятлар сони 68 баробар ошган. Мазкур жиноятларнинг 98 фоизи банк карталари билан боғлиқ фирибгарлик операцияларини ташкил этади.
Демографик таҳлиллар шуни кўрсатадики, 45 ёшдан 70 ёшгача бўлган одамлар фирибгарлик қурбони бўлиш эҳтимоли юқори. Бунга уларнинг рақамли саводхонлик даражасининг пастлиги ва ҳаддан ташқари ишонувчанлиги сабаб бўлмоқда.
Фирибгарлар phishing ҳаволалар, зарарли .apk файллар ва ижтимоий муҳандислик усулларидан фойдаланиб, махфий маълумотларга эга бўлишга интилишмоқда. Мазкур вазиятга жавобан, Ички ишлар вазирлигининг Оператив-қидирув фаолияти департаменти ҳузуридаги Киберхавфсизлик маркази киберхавфларни камайтириш ва уларга қарши чоралар кўриш бўйича доимий иш олиб бормоқда.
Бироқ, вазирлик мутахассисларининг таъкидлашича, техник чоралар етарли эмас, фуқароларнинг ўзлари хабардорлигини ошириши муҳим. Мутаҳассислар шубҳали манбалардан дастурий таъминотни ўрнатмаслик, номаълум ҳаволаларга ўтмаслик ва нотаниш шахслар билан телефон орқали шахсий молиявий маълумотларни муҳокама қилмасликни қатъиян тавсия этмоқда.
Бугун, 2025 йил 3-ноябрь куни, Ички ишлар вазирлиги “Кибер маданиятни ошириш ойлиги”ни бошлашини эълон қилди. Ушбу ташаббус фуқароларни интернетда хавфсиз хатти-ҳаракатлар қоидалари ҳақида кенг хабардор қилишга қаратилган.
Вазирлик вакиллари, ўғирланган маблағларни қайтариш жуда қийин ва аксар ҳолларда имконсиз жараён эканини таъкидлашмоқда, бу эса профилактик чораларни асосий ҳимоя чизиғига айлантиради. Шунингдек, Ички ишлар вазирлиги махсус ҳисобот тайёрламоқда.
Ушбу ҳисоботда мижозларнинг маълумотлар ҳимоясидаги камчиликлар туфайли кибержиноятларга дуч келган банклар ва молиявий технология ташкилотлари рўйхати эълон қилинади. Ушбу рўйхат молиявий институтлар учун обрўга салбий таъсир кўрсатиши ва ахборот хавфсизлигини янада такомиллаштириш учун рағбатлантирувчи омил бўлиши кутилмоқда.
