Xitoylik olimlar 1,3 km masofadan matnni o‘qiydigan superlazer yaratdi

Xitoylik tadqiqotchilar zamonaviy kuzatuv texnologiyalari sohasida yana bir innovatsion yutuqqa erishishdi. 2025 yil may oyida ular 1,36 kilometr masofadan guruch donasidek — bor-yo‘g‘i 3 millimetrli — matnni aniq o‘qiydigan lazer tizimini yaratishga muvaffaq bo‘ldi. Bu haqda The Sun nashri xabar berdi.

Ushbu texnologiya nima bilan o‘ziga xos?

Yangi lazer tizimi an’anaviy teleskoplarga nisbatan 14 marta aniqroq tasvir berish qobiliyatiga ega. Bu esa uzoq masofalardan yuqori sifatli optik ma’lumot olish imkonini beradi. Mutaxassislar bunday imkoniyatni “optik kuzatuvdagi yangi bosqich” deb baholamoqda.

Ishlash usuli

Lazer tizimi faol intensivlik interferometriyasi deb ataluvchi usul asosida ishlaydi. Bu metodda tasvir yorug‘likning yuzalardan aks etishi va intensivlik tebranishlariga qarab yaratiladi. Ushbu yondashuv havodagi turli buzilishlarga qaramasdan, aniqlikni yuqori darajada saqlab qolishga yordam beradi.

Texnik jihatlar:

Aniqlik: 1,36 km masofadan 3 mm hajmdagi matnni o‘qish imkoni;
Optik to‘r: 4×4 mikrolinzalar orqali nurni tarqatish natijasida ko‘rish maydoni 17,2 mm dan 68,8 mm gacha kengaygan;
Signal tezligi: Lazer moduli 10 GGtsdan yuqori chastotada ishlaydi;
Shovqinni kamaytirish: Optik shovqin 10 000 martagacha kamaytiriladi, bu esa zaif signallarni aniqroq qabul qilishga yordam beradi.

Qaysi sohalarda foydasi tegishi mumkin?

Arxeologiya: Masofadan qadimiy yozuvlarni aniq o‘qish imkoni;
Ekologiya va biologiya: Hayvonlarning hayot tarzini uzoqdan monitoring qilish;
Xavfsizlik va razvedka: Masofaviy aniq kuzatuv tizimlarini yaratishda qo‘llash.

Biroq ushbu texnologiyani har qanday sharoitda qo‘llash mumkin emas. U faqat to‘g‘ridan to‘g‘ri ko‘rish chizig‘idagi obyektlar uchun samarali hisoblanadi. Shuningdek, lazerni obyektga yo‘naltirish zarurligi bois, yashirin kuzatuv uchun mos emas.

Bundan tashqari, yuqori aniqlikka ega bo‘lgan bu tizim murakkab tuzilmaga ega bo‘lib, foydalanish uchun maxsus bilim va texnik xizmat talab etiladi.

Shuningdek, bu texnologiya optik uskunalarning kelajagini belgilab beradigan muhim qadam sifatida baholanmoqda va tez orada turli sohalarda amaliyotda qo‘llanilishi kutilmoqda.