Texnologiya olamidagi shiddatli poyga tabiiy resurslarning keskin kamayishiga sabab bo‘lmoqda. «Patterns» jurnalida e’lon qilingan yangi tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, sun’iy intellekt (SI) tizimlari bugungi kunda nafaqat energiya, balki ichimlik suvi zaxiralariga ham misli ko‘rilmagan darajada xavf tug‘dirmoqda.
Energiya iste’moli: Malayziyadan ham o‘zib ketdi
Sun’iy intellekt tizimlarining quvvatga bo‘lgan ehtiyoji yildan yilga geometrik progressiya bilan o‘sib bormoqda.
- 2024 yil: 5,3 – 9,4 GVt quvvat.
- 2025 yil yakuni: 23 GVtgacha o‘sish (yillik 201,5 teravatt-soat).
Agar sun’iy intellekt alohida davlat bo‘lganida, u energiya sarfi bo‘yicha dunyoda 25-o‘rinni egallab, 38 million aholisi bor Malayziyani ortda qoldirgan va Misr bilan bir qatorga kelib qolgan bo‘lardi.
ChatGPT va bir piyola «suv»
Biz oddiygina savolimizga ChatGPT’dan javob olar ekanmiz, bu jarayon orqasida qancha resurs turganini xayolimizga ham keltirmaymiz. Tadqiqotlarga ko‘ra, bitta savol-javob uchun sarflanadigan suv miqdori bir kishining kunlik ichimlik suvi normasiga teng.
Sun’iy intellektni boshqaruvchi ulkan serverlarni sovitish uchun millionlab litr suv kerak. Bu suvlar sovitish tizimlarida bug‘lanib ketib, qishloq xo‘jaligi, sanoat va aholi yashaydigan hududlarda «suv taqchilligi»ni keltirib chiqarmoqda. Hozirgi kunda SI tizimlari jami insoniyat qadoqlangan idishlardan ichayotgan suvdan ham ko‘proq resursni «ichib» yubormoqda.
Texno-gigantlarning «temir sandiq»dagi sirlari
Google va Apple kabi kompaniyalar o‘zlarining ekologik hisobotlarini chiroyli qilib ko‘rsatishsa-da, ma’lumotlar markazlaridagi nasoslar va bug‘latgichlar haqida sukut saqlashadi. Ayniqsa, Amazon kompaniyasi o‘z ma’lumotlar markazlarining resurslarga ta’sirini sir saqlab kelayotgani tanqidlarga sabab bo‘lmoqda.
2028 yilga kelib, AQSHning o‘zidayoq 35 gigavatt elektr energiyasi taqchilligi yuzaga kelishi bashorat qilinmoqda. Eng katta bosim esa aynan sun’iy intellekt infratuzilmasiga to‘g‘ri keladi.
Jismoniy chegaralar va kelajak
Texnologiyalarning cheksiz o‘sish grafiklari tabiatning jismoniy chegaralariga urilmoqda. Ertami-kechmi mahalliy hokimiyatlar va muvofiqlashtiruvchi idoralar energiya va suv yetishmovchiligi sababli yangi markazlar qurilishiga «yo‘q» deyishga majbur bo‘ladi. Sun’iy intellekt poygasining taqdiri oxir-oqibat bitta muhim resursga — oddiy suvga borib taqalishi muqarrar.
Sizningcha, texnologiya rivoji uchun tabiiy resurslarni bu darajada qurbon qilish o‘zini oqlaydimi?
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
Mehmon guruhidagi foydalanuvchilar ushbu nashrga izoh qoldira olmaydi.
