Якшанба куни тонгда Россия мудофаа вазирлиги Россия армиясининг икки нафар катта офицерлари ўлимини тан олди – улар Россия қуролли кучлари таркибига киритилган «ЛХР»нинг собиқ кўнгилли бўлинмалари полковниклари эди.
Мудофаа вазирлигининг расмий версиясига кўра, улар олдинги чизиқда ўз бўлинмалари билан Украина қуролли кучларининг давомли ҳужумларини қайтариш чоғида ҳалок бўлишган.
«4-мотоўқчилар бригадаси командири, олдинги чизиқда бўлган полковник Вячеслав Макаров шахсан жангга бошчилик қилган. Рақибнинг икки ҳужуми қайтарилган. Бригада ҳарбий хизматчилари Украина қуролли кучларининг учта танки, тўртта БМП ва иккита зирҳли автомобилини йўқ қилишган. Учинчи ҳужумни қайтариш вақтида бригада командири оғир яраланган ва жанг майдонидан эвакуация қилиш чоғида ҳалок бўлган», – дейилади РФ мудофаа вазирлиги сайтидаги хабарда.
Ҳалок бўлган иккинчи полковник Евгений Бровко армия корпуси командирининг ҳарбий-сиёсий масалалар бўйича ўринбосари бўлгани ва «бошқа участкада рақиб ҳужумини қайтариш» бўйича жангларга раҳбарлик қилгани, «снаряд парчаларидан кўп сонли жароҳатлар олиб қаҳрамонларча ҳалок бўлгани» айтилган.
Қисқача берилган расмий маълумотда зобитлар ўлим топган жой ҳақида ҳам маълумот бор – Бахмут шаҳар обшчинаси ерларига кирувчи ва 2016 йилга қадар Красное деб аталган Ивановское қишлоғи. Россия мудофаа вазирлиги баёнотларида Украина ҳукумати номларини янгилаган аҳоли яшаш манзилларининг советча номлари ишлатилади. Масалан, Москва Бахмутни Артемовск деб атайди.
Ивановское Бахмутда жанг олиб бораётган «Вагнер» ХҲК отрядларининг чап қанотида жойлашган. Сўнгги кунларда Украина қуролли кучлари мазкур ҳудудда фаолликни оширганди.
Макаров командири бўлган 4-мотоўқчилар бригадаси 2014 йилда ўзини ўзи эълон қилган «ЛХР»да ташкил топган қуролли тузилмалардан бири эди. Бу тузилма «ЛХР» 2-корпуси таркибида бўлган ва 2022 йил 31 декабрида бошқа тузилмалар қаторида расман Россия қуролли кучларига қўшиб юборилганди.
Шу туфайли Россия томони энди уни Россия армиясининг бир қисми деб атамоқда, аммо бошқа томондан бундай ҳарбий тузилмалар ҳамон қуроллантирилиши ва таркиби бўйича Россия армиясидан фарқ қилади.
Чекиниш
РФ мудофаа вазирлигига кўра, Украина қуролли кучларининг Ивановское (Красное) қишлоғи ҳудудидаги барча ҳужумлари қайтарилган ва Украина кучлари йўқотишларга учраган.
Шу билан бир вақтда, «Вагнер» ХҲК раҳбари Евгений Пригожинга алоқадор телеграм-каналларнинг ёзишича, «муваффақиятли мудофаа» аслида ҳақиқий қочиш бўлган.
Пригожин ўтган ҳафтанинг пайшанба куни украинларнинг «қарши ҳужуми авжига чиққани» ва Украина қуролли кучлари бўлинмалари Бахмут атрофидаги «қанотларга ўтишгани», бу қанотларни ёпиши керак бўлган Россия армияси қисмлари эса олдинроқ вагнерчилар томонидан машаққат билан эгалланган ҳудудларни «амалда жангсиз» ташлаб кетаётганини айтганди.
Икки полковник ҳалок бўлган Ивановское қишлоғи атрофидаги ҳудуд чиндан ҳам сўнгги ҳафталардаги шиддатли жанглар майдонига айланган ва бу ерда Россия кучлари ортга чекинтирилган.
Масалан, «Оркестр Вагнера» телеграм-канали тарқатган маълумотга кўра, 4-алоҳида мотоўқчилар бригадаси пайшанба куниёқ Ивановское қишлоғидан жануби-ғарбда «3,5 километр квадрат майдондаги участкани ташлаб кетган».
Канал бу чекиниш тафсилотларини келтирмаган.
Ҳолдан тойган қўшин
Бошқа манба – «ДХР» ҳарбий хизматчиси, Мурз лақабли муаллиф томонидан юритиладиган «Нам пишут из Янины» телеграм-канали жанг манзарасини бошқача тасвирлаган. Донбассдаги «республика»ларнинг фаол тарафдори бўлган муаллиф ўз-ўзидан 4-бригаданинг ёнини олган.
Унинг сўзларига кўра, бу қисм босқин бошидан буён таътилга чиқмасдан олдинги чизиқда жанг қилиб келмоқда ва «сафларини фақат сафарбар қилинганлар ҳисобига тўлдира олган» (катта эҳтимол билан гап Украинанинг Луҳанск области аҳолиси ҳақида бормоқда, бу ерда одамлар куч билан «ЛХР» отрядларига жалб этилади]. Сўнгги вақтларда бу бригада Креминна атрофида жанг қилган, аммо апрел ойи охирларида Бахмутга ташланганди.
Муаллифнинг ёзишича, бригада «Вагнер» ХҲКнинг керакли даражада тайёрланмаган позицияларига келтирилган, бу ерда «окопларнинг энг чуқури тиззабўйи бўлган» – чунки уларга чуқурроқ жойлашишнинг зарурати бўлмаган – тинимсиз снаряд талаб қилиб, сарфлаб келаётган вагнерчиларда украин артиллериясини бостириш учун воситалар ва ҳарбий разведкачи дронлар мавжуд эди, бу эса рақибнинг артиллерия зарбалари хавфини камайтирган.
Аммо бу ерга олдинги жангларда ҳолдан тойган луҳансклик пиёдалар келиши билан Украина армияси радиоэлектрон кураш воситаларини фаол қўллай бошлаган ва позицияларни кучли даражада ўққа тутган.
«Чексиз миқдордаги ўқ-дориларга эга бўлган душман стволли артиллерияси бундай шароитда нафақат қандайдир таянч нуқтасини вайрон қилиш, балки алоҳида жангчиларни ов қилиш имкониятига эга бўлади. Ва улар шундай қилди ҳам. Бунинг натижасида сўнгги 48 соатдаги жангларда – 4-бригадада бригада командири ва бригада штаби бошлиғи ҳалок бўлган, бригада бошқармасидан ҳалок бўлган ва яраланган бошқа офицерлар ҳам бор», дея ёзган блогер.
У армия корпуси қўмондонининг ҳарбий-сиёсий ишлар бўйича ўринбосари бўлган полковник ўлими ҳақида ёзмаган, аммо бригада штаби бошлиғи деганда полковник Евгений Бровкони назарда тутган бўлиши ҳам мумкин.
Бир жангда икки полковник ҳалокати
Йирик ҳарбий тузилма командири жангда ҳалок бўлиши – урушда тез-тез содир бўладиган воқеа эмас. Масалан, BBC «Медиазона» ва кўнгиллилар жамоаси билан ҳамкорликдаги лойиҳада аниқлашича, 2022 йил февралидан буён Украинада жами тўрт генерал ва 57 полковник ҳалок бўлган.
Лекин уларнинг барчаси ҳам тўғридан тўғри жанг майдонида ҳалок бўлмаган. Юқори лавозимли офицерлар одатда украин артиллерияси ёки авиацияси зарбаси қурбонига айланади.
Уларнинг кўп қисми 2022 йилда, Украина қуролли кучларининг Харкив областидаги юриши бошланишидан ҳам олдинроқ ҳалок бўлишган. 2 сентябргача юритилган ҳисоботда айтилишича, текширувлар орқали урушда қурбон бўлган тўрт генерал ва 35 нафар полковникнинг шахси тасдиқланган. 2023 йил бошига келиб фронтда ҳалок бўлган полковниклар сони 52 нафарга етган.
Шу тариқа, 2023 йилнинг дастлабки беш ойида Украина урушида фақат беш нафар полковник ўлими рўй берган. Энди эса уларнинг сони биргина жангнинг ўзида иккитага ошмоқда.
2022 йил июлида Британия разведкаси Россия армиясининг урушда ҳалок бўлган юқори ва катта лавозимдаги офицерлари сони нисбатан кўплигини шарҳлар экан, командирлар орасидаги катта йўқотишлар «улар энг қуйи даражадаги тактик ҳаракатларни ҳам бошқаришга мажбурлиги билан боғлиқлиги», ғарб давлатлари армияларида бундай вазифалар сержантлар зиммасидалиги, Россия армиясида эса юқори малакали ва ваколатли сержантлар йўқлигини билдирганди.
Чиндан ҳам, замонавий урушда бригада командири олдинги чизиқда туриб қўшинларга раҳбарлик қилиши керак эмас. Унинг жойи – қўмондонлик пунктида, у шу ердан туриб алоқа воситаларидан фойдаланган ҳолда қўмондонлик занжири бўйлаб мудофаа ёки ҳужум ҳаракатларини бошқаради. Агар у жангда ҳалок бўлмаган бўлса ҳам, олдинги чизиқда бўлгани фактининг ўзи бригадада бўлинмаларни бошқариш билан боғлиқ муаммолар мавжудлигини кўрсатади.
Бу шуни англатиши мумкинки, қуйи даражадаги офицерлар ўз бўлинмаларини бошқариш лаёқатига эга бўлмаган, алоқа бузилган ёки душман тўғридан тўғри қўмондонлик пунктига бостириб кирган ёки қўшин шунчалик ичкари чекинганки, қўмондонлик пункти хавф остида қолган.
Бу вақтда ижтимоий тармоқларда Биринчи каналнинг полковник Вячеслав Макаров ҳақида тайёрлаган репортажидан парча тарқалди. Репортажга кўра, у аввал ҳам, унинг тузилмаси Креминна атрофида турганида ҳам, мунтазам равишда олдинги чизиқларни текшириб юришига тўғри келган.
«Мана шу яқинда эгалланган позицияларни шахсан айланиб чиқади, пулемётлар ва АГС (станокка ўрнатилган автоматик гранатомёт)ларни қаерга жойлаштириш тўғри бўлишини айтади. Одатда бундай унвондаги офицерлар штабда ўтириб, харитада вазифаларни белгилаб беради, аммо «Барнаул» (Макаровнинг лақаби) ўзининг жангчилари ҳаёти билан таваккал қилаётган бўлса, ўзи ҳам шундай қилиши керак деб ҳисоблайди», – дейди репортажда корреспондент. У бригада командири олдинги чизиққа бориб, штурмчи гуруҳга ҳужумдан олдин топшириқлар бераётган эпизодни тасвирлаган.
Полковникнинг бундай бошқарув услуби жуда тантилигидан пайдо бўлмагани аниқ – агар у оддий аскарлар олдига бориб вазифаларни белгилаб бераётган бўлса, бу ишни унинг ўрнига қила оладиган сержантлар, лейтенантлар ва бошқа қуйи даражадаги офицерлар бўлмаган. Агар бир жангнинг ўзида битта тузилманинг ўзида бирданига икки полковник ҳалок бўлаётган экан, бу шуни англатиши мумкинки, бу бригаданинг муаммолари жуда улкан ва бу барча бўлинмаларга бўлмаса ҳам, асосий қисмига тааллуқли.
Украинлар ҳужумининг бир қисмими?
Украина ҚК қуруқлик қўшинлари қўмондони Олександр Сирский душанба куни Бахмут мудофааси давом этаётгани, сўнгги кунлардаги воқеалар эса Украина қуролли кучлари бу ҳудудда юриш амалиётлари олиб бориши мумкинлигини кўрсатганини айтди.
«Қўшинларимизнинг Бахмут йўналишида олдинга силжиши – Бахмутни мудофаа қилиш бўйича операция давомидаги биринчи муваффақият ҳужум амалиётидир. Сўнгги кунлар шуни кўрсатдики, биз шундай ўта оғир шароитларда ҳам олдинга силжишимиз ва душманни йўқ қилишимиз мумкин», – дейилган Сирскийнинг Украина мудофаа вазирлиги медиамаркази телеграм-каналида эълон қилинган баёнотида.
Бахмутни эгаллаш учун ҳаракат қилаётган «Вагнер» ХҲК асосчиси Евгений Пригожин украин кучлари фронтнинг Бахмутдаги участкасида қанотлардаги ҳудудларнинг бир қисмини қайтариб олишга муваффақ бўлгани ҳамда Россияда ҳам, Украина ва дунёнинг бошқа мамлакатларида ҳам кутилаётган украинларнинг қарши ҳужуми аллақачон бошланиб кетганини айтди.
Аммо кўплаб шарҳловчилар Бахмут атрофида бошланган ҳарбий ҳаракатларни катта амалиётнинг бошланиши сифатида баҳолашга шошилмаяпти. Версиялардан бирига кўра, Украина қуролли кучларининг қанотлардаги фаоллиги Бахмут ғарбида мудофаани давом этаётган украин гарнизонининг ҳолатини яхшилашга қаратилган – охирги ҳужумлардан кейин россияликлар Бахмут таъминоти амалга ошириладиган асосий йўл атрофидаги позициялардан кетишган.
Бошқа томондан, бундай жангларни яқинлашиб келаётган юришнинг даракчиси деб ҳисоблаш ҳам мумкин – катта амалиёт бошланишидан олдин олдинга силжиган кучлар разведка жанглари орқали рақиб мудофаасидаги заиф нуқталарни пайпаслаб кўраётган, зарба бериш учун жой танлаётган ёки мудофааланаётган томонни асосий ҳужум бошланадиган йўналишдан чалғитаётган бўлиши мумкин.
“Замин” янгиликларини “Telegram”да кузатиб боринг
