“Унда кузир бор”. Трампнинг янги рақиби нимаси билан хавфли?

Камала Харрис сайлов олдидан сўнгги "фильтр"дан ўтиши керак бўлади. Жо Байденнинг сайловолди пойгасидан чиқиши америкалик демократлар орасида эҳтиёткор оптимизмни келтириб чиқарди.

Аксарият сўровларга кўра, вице-президент Камала Харрис ҳам хўжайинига ўхшаб Дональд Трампдан пастроқ, аммо танқидий эмас. Бундан ташқари, у бир қатор жиддий афзалликларга эга.

Сиёсатга узоқ йўл
Агар Трамп Вашингтоннинг яширин ўйинларидан узоқда бўлган бизнесмен қиёфасидан фойдаланишда давом этса, Харриснинг таржимаи ҳолини сиёсий истеблишмент учун мажмуа деб аташ мумкин.

Ҳиндистон ва Ямайкадан келган муҳожирларнинг қизи (онаси шифокор, отаси иқтисод профессори) ўрта мактабни "оқ ҳудудда" тугатган. Аммо олий маълумот учун у атайлаб Вашингтондаги "қора" Говард университетини танлади ва у ерда сиёсатшунослик ва иқтисод бўйича таҳсил олди. Ўша йилларда у фаол бўлди ва талабалар норозиликларида қатнашди. У буни ота-онасидан мерос қилиб олган.

"Биз (Камаланинг синглиси бор) улғайганимизда, бизга ҳар доим "хизмат қилиш" бурчини айтишарди", — деб эслайди бўлажак сенатор. Ҳуқуқ фанлари доктори даражасини олгандан сўнг, у 1990 йилларда бир нечта туман прокурорларига (жумладан, жинсий зўравонлик ишлари бўйича) ёрдамчи бўлиб ишлаган.

Ва 2000 йилларнинг бошида у ўзи прокурор бўлди — аввал Сан-Францискода туман прокурори, кейин эса Калифорния штатининг бош прокурори. Эҳтимол, у бу соҳада мартаба қуришда давом этган бўларди. Аммо вазият бошқача бўлиб чиқди.

2016 йилда Конгресс янгиланишидан олдин калифорниялик демократ сенатор Барбара Бокесер қайта сайланишдан бош тортди. Бўш ўринга ўттиздан ортиқ киши ҳужжат топширди. Харрис ғалаба қозониб, ўн етти йил ичида биринчи қора танли аёл сенаторга айланди. Ундан олдин бу юқори палатада фақат бир марта содир бўлган.

Калифорниядан — жаҳон аренаси томон
Орадан уч йил ўтиб Камала давлат раҳбари лавозимига ўз номзодини қўйиш ниятида эканлигини маълум қилди. Демократлар бунга иштиёқ билан муносабатда бўлишди ва ҳатто Харрисни "партиянинг келажаги" деб аташди. Аммо медиядаги имиджига қарамай — юқори лавозимга даъвогар қора танли аёлнинг миллий рейтинглар жуда ёмон эди.

Партия раҳбарияти эса, эҳтимол, тушунган: Хиллари Клинтоннинг бир неча йил олдин йўқолганини ҳисобга олсак, гендерга пул тикишга шошилишнинг ҳожати йўқ. Натижада Камала Жо Байденга овоз беришга чақириб, пойгадан чиқди. У уни потенциал ўринбосар сифатида танлади ва шу билан фитна назарияларини келтириб чиқарди.
Оммавий ахборот воситаларида айнан Харриснинг мамлакатни парда ортида олиб бориши кенг муҳокама қилинди. Улар давлат раҳбарининг ёши ва соғлиғини ҳисобга олган ҳолда "вице"дан қачон қутулиши ҳақида тахмин қилишарди.

Бир неча соат бўлса ҳам, ҳаммаси шундай бўлди: 2021 йилда Байденга умумий беҳушлик остида операция қилишни талаб қилинди ва унинг ваколатлари қонун билан унга ўтказилди. Умуман олганда, у уйдаги зўравонликка қарши кураш ва озчиликларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш каби Қўшма Штатлар учун "урфдаги" мавзулар билан шуғулланган бўлса-да, ўзини ёрқин кўрсатмади.

Ташқи сиёсат соҳасида у Байденнинг ўрнини босувчи сифатида ҳам ҳаракат қилди. Мисол учун, Украина бўйича Швейцария саммитида конференция ўрнига ҳомийлари билан учрашувни танлаган хўжайиннинг ўрнида эди.
Шу билан бирга, вице-президент билан боғлиқ жанжаллар вақти-вақти билан оммавий ахборот воситаларига тарқалди. Шундай қилиб, 2021 йил декабрь ойида нуфузли "Axios" портали манбалари Харрисни ўз қўл остидагиларга нисбатан ёмон муносабатда бўлишда айблади. Камаланинг етарли бўлмаган талаблари ва ишдаги чарчоқ сабабли кўпчилик ишдан кетди. Шу билан бирга, улар Байден анча яхшироқ одам эканлигини таъкидлашди.

Москвадан Пекинга қадар
Бошқа мамлакатлардаги ҳамкасблари у ҳақида нима дейишлари номаълум. Қандай бўлмасин, Харрис сайланса, Байденнинг йўлини давом эттириши мумкин. Гарчи баъзи тузатишлар билан бу мумкин бўлса-да. Украина йўналишида у худди шундай позицияга эга.Жо Байден сингари у ҳам Москва билан музокаралар олиб боришга мойил эмас.

Россиянинг барча ҳаракатлари "Трампнинг хатолари" билан боғлиқ, у гўёки Кремль билан бирга ўйнайди: Бу ҳатто у "НАТОни тарк этиш билан таҳдид қилганда" ҳам содир бўлди. Ўтган йили Москва қарши "инсониятга қарши жиноятлар" айбловларидан ташқари, Харрис ҳужумлар учун бошқа сабабларни ҳам ишлатган. Масалан, у Россия расмийларини "мухолифатнинг таъқиби" учун жавоб беришга чақирди.

Камаланинг ташқи сиёсатдаги манфаатлари кенг. Шундай қилиб, у Трампни Эрон ядровий келишувидан чиққани ва Хитой билан савдо уруши бошлагани учун танқид қилади. Шу билан бирга, у Пекин билан муносабатларни яхшилашга шошилмаяпти. Харрис Хитойга қарши санкцияларни қўллашга рухсат берувчи Гонконг инсон ҳуқуқлари ва демократия қонуни ва уйғурларнинг инсон ҳуқуқлари сиёсати қонунига ҳаммуаллифлик қилган.

Тайванга ташриф буюрди, аммо материк Хитойга эмас, балки Тайбэйга бир неча бор ёрдам беришга ваъда берди. Яқин Шарқда Харрис ҳали сенатор бўлганида икки давлат - Исроил ва Фаластинни яратиш тарафдори эди. Ғазодаги ЦАХАЛ операцияси бошланиши билан эса, Беньямин Нетаняхуни танқид қилди.

"Иккинчи учувчи" қидируви
Бироқ энди у кўпроқ бошқа нарса ҳақида ўйлаётгандир: потенциал вице-президент сифатида кимни номлаш керак. Объектив равишда, Байденнинг кетиши демократларга фойда бўлди. Агар илгари гап фақат Харрис билан тандем ҳақида бўлса, энди унинг ўзи ҳам кўпроқ танловга эга.

Масалан, "Politico" ўнлаб истиқболли сиёсатчилар ҳақида гапиради. Улар орасида бир қанча штатларнинг губернаторлари, жумладан, Аризона ва Пенсилвания губернаторлари ҳам борки, улар сайловларда беқарор штатлар ҳисобланади. Бироқ бошқарувчилар орасидаги сўровлар Калифорниялик Гэвина Ньюсомни ажратиб кўрсатишади. Тўғри, Конституцияга киритилган 12-ўзгартиришга кўра, Оқ уйга номзодлар бир штатдан бўла олмайди.

Иллинойслик бизнесмен Жей Прицкер ҳам бор, у ашаддий антитрампист ва демократларнинг таниқли "донорлари" дан бири. Оммавий ахборот воситалари, шунингдек, сўнгги президентлик пойгасида иштирок этган Саут-Бенд (Индиана) собиқ мэри Пит Буттиджичнинг "қайтишини" башорат қилмоқда.

Сўровларчи америкалик социологлар ҳали Камала Харриснинг имкониятлари ҳақида аниқ прогноз беришмаган. Шу билан бирга, унинг аҳволи умидсиз кўринмайди. Байденнинг пойгадан чиқишидан олдин ўтказилган кўплаб сўровларга кўра, унинг рейтинги Трампники билан бир хил ёки ундан бироз юқорироқ бўлган.

Фарқи статистик хатолар чегараларига тўғри келади: NBC News томонидан ўтказилган сўнгги сўровда Харрис республикачидан икки фоизга ортда қолди. "Fox News" Миллий сўрови бир балл фарқни кўрсатади: Трамп 49 фоиз, у 48 фоиз. Ҳозирги давлат раҳбарининг рейтинги унга "оқиши" эҳтимоли ҳам мавжуд. Бироқ, бу ҳам вице-президентнинг заиф нуқтасидир.

Республикачилар аллақачон Харрисни "Байден тарафдорларининг овозларини ўғирлагани" учун, шунингдек, Америка раҳбарининг соғлиғи ҳақида "мамлакатни тўрт йил алдаганлиги" учун танқид қилмоқда. Мустақил кузатувчилар, айниқса, Трамп билан солиштирганда унинг харизмаси йўқлигига ҳам ишора қилмоқдалар. Бироқ у 78 ёшли рақибидан ёшроқ, у 59 ёшда. Бу — оддий америкаликларнинг "геронтократларнинг ҳукумронлиги" дан норозилиги фонида аллақачон асосий кузир деб аталмоқда. Яна бир афзаллик — Байденнинг мероси, яъни сайлов кампанияси учун янги нарсаларни ўйлаб топишнинг ҳожати йўқ.

Бироқ оммавий ахборот воситалари уни демократлардан номзод деб эълон қилганига қарамай, ҳали ҳеч нарса ҳал қилинмаган. Харрис партиянинг 19-21 август кунлари бўлиб ўтадиган қурултойида расман номзод сифатида кўрсатилиши режалаштирилган. Гарчи 4700 делегатнинг танлови аниқ бўлса-да, ҳозирги президентлик пойгаси аллақачон кутилмаган сценарийларга ўргатиб қўйган. “Замин” янгиликларини “Youtube”да кузатиб боринг