Истанбулдаги музокаралар давом этиши Украина учун нимани англатади?

Истанбулдаги музокаралар давом этиши Киев учун нимани англатади? BBC мухбири Святослав Хоменко шарҳлайди.

Владимир Путиннинг «2022 йилда тўхтатилган тўғридан тўғри музокараларни дастлабки шартларсиз қайта бошлаш» таклифи Киев учун номақбулдек кўринади – «шарт қўймасдан музокараларга қайтиш» талабининг ўзида ҳам шарт қўйилмоқда.

Украинада Россия босқинидан кейинги дастлабки ҳафталарда олиб борилган музокаралар Россия томонидан илгари сурилган Киевнинг таслим бўлиш шартларини муҳокама қилишдан бошқа нарса эмас.

Охир-оқибат муҳокамаларга сабаб бўлган ҳужжат бандлари, масалан, Украина армияси қуроллари сони ва номенклатурасини чеклаш ёки Киевнинг Ғарб билан ҳар қандай ҳарбий ҳамкорликдан ихтиёрий равишда воз кечишини назарда тутган. Бу бандлар, шунингдек, Москванинг Путиннинг «можаро сабабларини бартараф этиш» иборасига мос келадиган бошқа талаблари – ўша пайтда, айниқса ҳозир, Киевда мутлақо номақбул деб ҳисобланган ва ҳисобланмоқда.

Дарвоқе, Путиннинг ўшанда музокараларни Украина томони бузгани ҳақидаги такроран айтаётган сўзларига қарамай, Киев Украина делегацияси раҳбари Давид Арахамия 2022 йилда ҳеч қандай ҳужжатни тасдиқламаганини даъво қилмоқда – у тегишли ваколатларга эга бўлмагани учун ҳам.

Нима бўлганда ҳам, Киевдан «олдиндан шарт қўймасдан» Истанбул мунозараларига қайтишни талаб қилиш – бу аслида Украинани Россиянинг янги ҳужумидан ўзини ҳимоя қила олмаслиги учун унинг қўллари айнан қандай арқонлар билан боғланишини муҳокама қилишга чақиришдир.

Яна бир муҳим факт: Путин Киевдан ҳарбий ҳаракатларни тўхтатмасдан музокаралар столига қайтишни талаб қилмоқда. Бу мантиқ Володимир Зеленский биринчи ҳафтадан бери такрорлаётган нарсага мутлақо зид: у тўғридан тўғри музокаралар олиб боришга фақат тўплар овози ўчгандагина тайёр бўлишини, бу билан Россия урушни тугатиш ниятининг жиддийлигини исботлаши мумкинлигини айтади. Бир сўз билан айтганда, Москва ва Киев позицияларидаги тафовутлар жуда катта ва принципиалдир.

Аммо бу саганинг учинчи йирик қаҳрамони – Доналд Трамп тафсилотларни тушунадими-йўқми, айтиш қийин. Зеро, бу воқеани икки хил ҳикоя қилиш мумкин.

Бир томондан, Путин Ғарб ва Украинанинг ўттиз кунлик сулҳ тузиш таклифини рад этди. Бу мантиққа кўра, унинг кейинги барча сўзлари ҳақиқий беллетристикадир, демак, у ваъда қилинган оғир санкциялар билан жазоланиши керак.

Бошқа томондан, Путин энди Зеленскийнинг «ноқонунийлиги» ҳақида гапирмаяпти ва Украина билан тўғридан тўғри музокараларга тайёр. Агар вазиятга шундай қаралса, Киевнинг Путин томонидан билдирилган таклифга рози бўлмаслиги тинчлик жараёнига саботаж бўлиб кўринади, бунинг учун Трамп Зеленскийни жазолаши мумкин.

Ушбу сюжетнинг Вашингтон, Европа пойтахтлари ва Киевнинг реакцияси кўринишидаги ривожи яқин соатларда содир бўлади. Ҳозирча эса – кузатувчи телеграм-каналлари Украина ҳаво ҳудудига сўнгги бир неча кун ичида биринчи «шаҳидлар» учиб киргани ҳақида хабар берди. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!