Трампга қарши АҚШ бўйлаб норозилик: Қиролга айланишга йўл йўқ

АҚШнинг турли бурчакларида шанба куни минглаб фуқаролар кўчаларга чиқиб, президент Доналд Трамп ва унинг Вашингтондаги ҳарбий парадига қарши ўз норозиликларини ифода этди. «No Kings» (Қиролларга йўқ) шиори остида ўтган бу митинглар Трампнинг шахси, маъмуриятининг сиёсатлари ва унинг сиёсий услубига қарши умуммиллий норозилик куни сифатида қайд этилди.

Митинглар Нью-Йорк, Филаделфия, Ҳюстон, Лос-Анжелес ва бошқа йирик шаҳарларда бўлиб ўтди. Уларда маҳаллий сиёсатчилар, фуқаролик фаоллари ва касаба уюшмалари раҳбарлари иштирок этиб, Америка байроқлари билан нутқ сўзлашди ва Трампни танқид қилувчи плакатларни баланд кўтаришди. Уларнинг асосий талаби — демократиянинг бузилишига, инсон ҳуқуқларининг топталишига ва бир шахснинг қудратни мутлақ назорат қилишга интилувчи автократга айланишига қаршилик кўрсатишдир.

Шу куни Вашингтонда ўтказилган ҳарбий парад расман АҚШ армиясининг 250 йиллигига бағишланган бўлса-да, Трампнинг 79 ёшини нишонлаш билан бир вақтга тўғри келгани тадбирнинг сиёсий тус олишига сабаб бўлди. Парадда 6 мингдан ортиқ ҳарбий, 150 та ҳарбий техника ва 50 дан ортиқ самолёт ва вертолёт қатнашди. Оғир техникалар Техасдан 2500 км масофани босиб ўтиб, махсус поездлар ва юк машиналари орқали олиб келинди.

Бироқ, ушбу шов-шувли тадбир барча томондан қўллаб-қувватланмади. Айрим сиёсатчилар ва собиқ ҳарбий раҳбарлар бу парадни АҚШ армиясининг сиёсийлашуви ва солиқ тўловчилар маблағини беҳаё сарфлаш деб баҳолади. Пентагон маълумотларига кўра, парадга сарфланган маблағ тахминан 45 миллион долларни ташкил этган.

Шу пайтда мамлакатнинг бошқа бурчакларида ҳам норозилик намойишлари давом этди. ICE томонидан муҳожирларни ушлаш ва депортация қилиш амалиётларига қарши акциялар, Лос-Анжелесдаги кўчма намойишлар ва Трампга қарши қизғин чиқишлар олиб борилди. Хусусан, Brown Berets инсон ҳуқуқлари ташкилоти аъзоси Хосе Азеткла Трампнинг муҳожирлик сиёсатига қарши чиқиб: «Бу шунчаки қаттиққўллик эмас — бу ёвузлик. Оилани ажратиб бўлмайди», — дея BBCга интервью берди.

Филаделфияда Love Park боғида йиғилган норозилар орасида 61 ёшли ҳамшира Карен Ван Триесте ҳам бор эди. У ўз чиқишида Трампнинг давлат соғлиқни сақлаш тизимидаги қисқартиришлари сабаб митингда қатнашayotganини билдирди: «Демократиямизни ҳимоя қилишимиз шарт, бунинг учун овозимиз эшитилиши керак».

Трамп эса бу намойишларга нисбатан қаттиқ оғохлантириш билан жавоб берди. У ҳарбий парад пайтида норозилик билдиришга уринадиган шахсларни “катта куч” кутиб олишини айтди. Бу муносабат янада кўпроқ танқидларга сабаб бўлди, айниқса ҳарбий кучлар фуқаролик масалаларига аралашиши нуқтаи назаридан.

Ажабланарлиси, энг йирик норозилик намойишларидан бири бўлиб ўтган Лос-Анжелесда, маҳаллий расмийлар ва полиция барча вазиятни ўзлари назорат қилишаётганини ва на Миллий гвардия, на федерал қўшинларга эҳтиёж борлигини таъкидлашди. Айрим шаҳарларда эса вазият янада кескинлашди: Миннесотада иккита қонун чиқарувчига ҳужум қилинди, улардан бири ҳалок бўлди, иккинчиси оғир жароҳат олди. Гумонланувчининг машинасидан намойишлар жадвали ва Трампга қарши варақалар топилган.

Шу билан бирга, ижтимоий фикрлар сўрови америкаликлар орасида ҳанузгача Трампнинг муҳожирлик сиёсатига ижобий қараш борлигини кўрсатмоқда. CBS/YouGov томонидан ўтказилган сўров натижаларига кўра, сўралганларнинг 54 фоизи мамлакатда ноқонуний бўлган муҳожирларни депортация қилиш сиёсатини қўллаб-қувватлаётганини билдирган.

Хулоса қилиб айтганда, шанба куни Америка тарихида яна бир маротаба фуқаролик фаоллиги ва сиёсий эркинликнинг кучли намоён бўлган куни сифатида қайд этилди. Трамп маъмуриятига қарши чиқишлар ва норозиликлар нафақат президентга қарши бўлганларнинг, балки ўз мамлакат келажагига бефарқ бўлмаган миллионлаб инсонларнинг умумий позициясини ифодалади. Намойишчилар бир овоздан шундай дейишди: “Қиролларга йўқ!” — ва бу сўзлар АҚШ демократик қадриятларининг ҳали ҳам тирик эканини исботлади.