Trampga qarshi AQSH bo‘ylab norozilik: Qirolga aylanishga yo‘l yo‘q

AQSHning turli burchaklarida shanba kuni minglab fuqarolar ko‘chalarga chiqib, prezident Donald Tramp va uning Vashingtondagi harbiy paradiga qarshi o‘z noroziliklarini ifoda etdi. «No Kings» (Qirollarga yo‘q) shiori ostida o‘tgan bu mitinglar Trampning shaxsi, ma’muriyatining siyosatlari va uning siyosiy uslubiga qarshi umummilliy norozilik kuni sifatida qayd etildi.

Mitinglar Nyu-York, Filadelfiya, Hyuston, Los-Anjeles va boshqa yirik shaharlarda bo‘lib o‘tdi. Ularda mahalliy siyosatchilar, fuqarolik faollari va kasaba uyushmalari rahbarlari ishtirok etib, Amerika bayroqlari bilan nutq so‘zlashdi va Trampni tanqid qiluvchi plakatlarni baland ko‘tarishdi. Ularning asosiy talabi — demokratiyaning buzilishiga, inson huquqlarining toptalishiga va bir shaxsning qudratni mutlaq nazorat qilishga intiluvchi avtokratga aylanishiga qarshilik ko‘rsatishdir.

Shu kuni Vashingtonda o‘tkazilgan harbiy parad rasman AQSH armiyasining 250 yilligiga bag‘ishlangan bo‘lsa-da, Trampning 79 yoshini nishonlash bilan bir vaqtga to‘g‘ri kelgani tadbirning siyosiy tus olishiga sabab bo‘ldi. Paradda 6 mingdan ortiq harbiy, 150 ta harbiy texnika va 50 dan ortiq samolyot va vertolyot qatnashdi. Og‘ir texnikalar Texasdan 2500 km masofani bosib o‘tib, maxsus poyezdlar va yuk mashinalari orqali olib kelindi.

Biroq, ushbu shov-shuvli tadbir barcha tomondan qo‘llab-quvvatlanmadi. Ayrim siyosatchilar va sobiq harbiy rahbarlar bu paradni AQSH armiyasining siyosiylashuvi va soliq to‘lovchilar mablag‘ini behayo sarflash deb baholadi. Pentagon ma’lumotlariga ko‘ra, paradga sarflangan mablag‘ taxminan 45 million dollarni tashkil etgan.

Shu paytda mamlakatning boshqa burchaklarida ham norozilik namoyishlari davom etdi. ICE tomonidan muhojirlarni ushlash va deportatsiya qilish amaliyotlariga qarshi aksiyalar, Los-Anjelesdagi ko‘chma namoyishlar va Trampga qarshi qizg‘in chiqishlar olib borildi. Xususan, Brown Berets inson huquqlari tashkiloti a’zosi Xose Azetkla Trampning muhojirlik siyosatiga qarshi chiqib: «Bu shunchaki qattiqqo‘llik emas — bu yovuzlik. Oilani ajratib bo‘lmaydi», — deya BBCga intervyu berdi.

Filadelfiyada Love Park bog‘ida yig‘ilgan norozilar orasida 61 yoshli hamshira Karen Van Triyeste ham bor edi. U o‘z chiqishida Trampning davlat sog‘liqni saqlash tizimidagi qisqartirishlari sabab mitingda qatnashayotganini bildirdi: «Demokratiyamizni himoya qilishimiz shart, buning uchun ovozimiz eshitilishi kerak».

Tramp esa bu namoyishlarga nisbatan qattiq og‘oxlantirish bilan javob berdi. U harbiy parad paytida norozilik bildirishga urinadigan shaxslarni “katta kuch” kutib olishini aytdi. Bu munosabat yanada ko‘proq tanqidlarga sabab bo‘ldi, ayniqsa harbiy kuchlar fuqarolik masalalariga aralashishi nuqtayi nazaridan.

Ajablanarlisi, eng yirik norozilik namoyishlaridan biri bo‘lib o‘tgan Los-Anjelesda, mahalliy rasmiylar va politsiya barcha vaziyatni o‘zlari nazorat qilishayotganini va na Milliy gvardiya, na federal qo‘shinlarga ehtiyoj borligini ta’kidlashdi. Ayrim shaharlarda esa vaziyat yanada keskinlashdi: Minnesotada ikkita qonun chiqaruvchiga hujum qilindi, ulardan biri halok bo‘ldi, ikkinchisi og‘ir jarohat oldi. Gumonlanuvchining mashinasidan namoyishlar jadvali va Trampga qarshi varaqalar topilgan.

Shu bilan birga, ijtimoiy fikrlar so‘rovi amerikaliklar orasida hanuzgacha Trampning muhojirlik siyosatiga ijobiy qarash borligini ko‘rsatmoqda. CBS/YouGov tomonidan o‘tkazilgan so‘rov natijalariga ko‘ra, so‘ralganlarning 54 foizi mamlakatda noqonuniy bo‘lgan muhojirlarni deportatsiya qilish siyosatini qo‘llab-quvvatlayotganini bildirgan.

Xulosa qilib aytganda, shanba kuni Amerika tarixida yana bir marotaba fuqarolik faolligi va siyosiy erkinlikning kuchli namoyon bo‘lgan kuni sifatida qayd etildi. Tramp ma’muriyatiga qarshi chiqishlar va noroziliklar nafaqat prezidentga qarshi bo‘lganlarning, balki o‘z mamlakat kelajagiga befarq bo‘lmagan millionlab insonlarning umumiy pozitsiyasini ifodaladi. Namoyishchilar bir ovozdan shunday deyishdi: “Qirollarga yo‘q!” — va bu so‘zlar AQSH demokratik qadriyatlarining hali ham tirik ekanini isbotladi. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!